Trong một bước tiến được đánh giá là một cột mốc quan trọng trong việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong lĩnh vực quân sự, Không quân Mỹ đã thông báo rằng họ đã thành công trong việc thử nghiệm một chiếc máy bay chiến đấu điều khiển bởi AI trong cuộc đối đầu không chiến với phi công con người vào năm trước.
Trường Thử nghiệm Phi công của Không quân Mỹ cùng với Cơ quan Dự án Nghiên cứu Phát triển Tiên tiến (DARPA) đã bắt đầu thử nghiệm chiếc Lockheed Martin X-62A VISTA (Variable In-flight Simulation Test Aircraft), trang bị phần mềm AI từ tháng 12 năm 2022, thuộc khuôn khổ chương trình Phát triển Chiến đấu Không kích (ACE). Chiếc X-62A có khả năng mô phỏng các đặc tính hiệu suất của các máy bay khác và đã được điều khiển bởi AI để bay tổng cộng hơn 17 giờ.
Vào tháng 9 năm 2023, DARPA tiết lộ rằng chiếc X-62A đã thực hiện thành công lần đầu tiên các cuộc đối đầu trực tiếp AI so với con người, được biết đến như một trận không chiến.
Trong các trận không chiến này, chiếc X-62A VISTA đã được đối đầu với các máy bay F-16 có người lái trên không phận Căn cứ Không quân Edwards ở Quận Kern, California. Sau khi thực hiện các động tác bay theo kiểu thăm dò, các máy bay đã chuyển sang tấn công với các cuộc đối đầu trực diện ở cự ly cao, tiếp cận nhau trong phạm vi 609m với tốc độ gần 2000 km/h. Chi tiết về bên thắng cuộc trong cuộc chiến giả lập này không được tiết lộ.
Chiếc X-62A được trang bị một phi công dự phòng trong buồng lái sau và một kỹ thuật viên ở buồng lái trước, người có thể tắt AI và tiếp quản điều khiển nếu cần. DARPA xác nhận rằng không có lần nào phải sử dụng công tắc an toàn trong suốt các trận đấu không chiến.
Đến nay, đã có 21 chuyến bay thử nghiệm được thực hiện, và sẽ còn tiếp tục trong năm 2024.
Bên cạnh khả năng bay tự động, chiếc X-62A VISTA, một phiên bản chỉnh sửa của F-16, còn được trang bị một camera độ phân giải cao, thiết kế nhỏ gọn, trọng lượng nhẹ và đủ đa dạng để được sử dụng trong nhiều ứng dụng từ nghiên cứu khoa học, giám sát, trinh sát, theo dõi môi trường, đến phản ứng khẩn cấp.
Liệu các phi công Không quân có trở thành một nghề nghiệp khác sắp bị AI đe dọa? Trong Thử nghiệm AlphaDogfight 2020, một cuộc thi kéo dài ba ngày nhằm minh họa các thuật toán tiên tiến cho không chiến (sử dụng mô phỏng VR), một phi công Không quân F-16 dày dạn kinh nghiệm đã thua AI với tỷ số 0-5. DARPA cho biết máy móc đã thực hiện các thao tác mạnh mẽ và chính xác mà phi công con người không thể sánh bằng.
DARPA thông báo rằng chiếc X-62A VISTA sẽ tiếp tục phục vụ một loạt khách hàng nghiên cứu trong khi cung cấp các bài học chủ chốt cho thế hệ các nhà lãnh đạo thử nghiệm tiếp theo.
Việc sử dụng vũ khí AI trong quân đội đã là một vấn đề gây tranh cãi trong nhiều năm. Elon Musk là một trong nhiều chuyên gia đã kêu gọi cấm công nghệ này vào năm 2017. Đáp lại, quân đội tuyên bố rằng quyết định cuối cùng về việc tấn công một mục tiêu luôn thuộc về con người, không phải máy móc.