Hiện nay, tại Việt Nam có đến khoảng 95% tổng lượng phát thải do vận chuyển hàng hóa lại đến từ vận chuyển đường bộ. Để giảm lượng phát thải trên, hướng tới thực hiện cam kết đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, ngành logistics Việt Nam cần hướng tới “đích đến bền vững”.
Khoảng 95% tổng lượng phát thải do vận chuyển hàng hóa lại đến từ vận chuyển đường bộ
Ghi nhận tại hội thảo “Logistics xanh - đích đến bền vững” do Hiệp hội Doanh nghiệp dịch vụ logistics Việt Nam (VLA), ông Phạm Thiên Ân – chuyên gia khí nhà kính cho biết, logistics tại Việt Nam hiện còn phụ thuộc nhiều vào đường bộ và phát triển không đồng đều giữa các phương thức vận tải.
Theo ông, khoảng 75% hàng hoá vẫn được vận chuyển qua đường bộ, trên 10% hàng hóa được vận chuyển qua đường biển, còn lại là đường sắt và hàng không. Tuy nhiên, có đến khoảng 95% tổng lượng phát thải do vận chuyển hàng hóa đến từ vận chuyển đường bộ.
Ngoài các yếu tố dẫn đến lượng phát thải trên như: phương tiện có công nghệ cũ hoặc do ít bảo trì dẫn đến hoạt động kém hiệu quả; tải trọng chưa tối ưu, quá ít hoặc quá tải đều gây lãng phí; quãng đường chưa tối ưu theo phương tiện; cơ sở hạ tầng giao thông phát triển chưa đồng bộ, chất lượng mặt đường tại một số khu vực chưa tốt; … thì đóng gói, bao bì; tiêu thụ điện tại văn phòng; sử dụng giấy tờ truyền thống; hoạt động thu hồi, vận chuyển, tái chế, xử lý hàng hóa bị trả lại, hàng hóa lỗi…. cũng là một trong số các yếu tố gây lãng phí năng lượng”.
Còn theo Ngân hàng Thế giới (WB), trung bình mỗi năm hoạt động vận tải ở Việt Nam phát thải hơn 50 triệu tấn CO2, trong đó vận tải đường bộ chiếm tỷ trọng 85% lượng khí phát thải (lượng phát thải này được dự báo tăng trung bình 6-7% mỗi năm). Đồng thời, lượng phát thải khí nhà kính của Việt Nam bị đánh giá cao hơn nhiều so các quốc gia phát triển và đang phát triển trên thế giới.
Châu Âu bắt đầu đánh thuế carbon với hàng hoá có lượng phát thải cao
Bổ sung, đại diện InterLOG cho biết năm 2024, thiên tai ước tính gây thiệt hại lên tới 320 tỷ USD trên toàn thế giới và là một trong những năm thiệt hại lớn nhất kể từ năm 1980 (dẫn chứng từ báo cáo của Công ty tái bảo hiểm Munich Re). Con số này cao hơn 52 tỷ USD so với năm 2023 và cao hơn 84 tỷ USD so với mức trung bình mười năm qua.
Trong đó, ngành phát thải lớn nhất theo InterLOG gồm ngành năng lượng, các ngành công nghiệp, xây dựng và giao thông vận tải. Điểm chung của các ngành này đều liên quan mật thiết đến logistics.
Trong khi, các đối tác lớn đang bắt đầu áp thuế lên hàng hoá có lượng phát thải cao. Đơn cử, Liên minh Châu Âu (EU) – một đối tác thương mại quan trọng của Việt Nam – đã áp dụng Cơ chế Điều chỉnh Biên giới Carbon (CBAM), đánh thuế carbon đối với hàng hóa có lượng phát thải cao khi nhập khẩu.
Ngoài ra, EU còn có Chỉ thị Báo cáo Bền vững Doanh nghiệp (CSRD) nhằm chuẩn hóa báo cáo bền vững. Doanh nghiệp phải công khai thông tin về tác động môi trường, xã hội và quản trị (ESG).
Điều này có thể ảnh hưởng đến các nhà cung cấp dịch vụ logistics ngoài EU nếu họ nằm trong chuỗi cung ứng của các công ty châu Âu có nghĩa vụ báo cáo. Đến năm 2028, các công ty ngoài EU có hoạt động tại châu Âu cũng sẽ phải tuân theo quy định này.
Chưa kể, các vấn đề môi trường cũng ngày càng được lồng ghép vào chính sách hải quan. EU đang đi đầu trong xu hướng này, và nhiều quốc gia khác có thể sẽ áp dụng các biện pháp tương tự trong tương lai.
Trong khi, các công ty giao nhận và cung cấp dịch vụ logistics đóng vai trò quan trọng trong việc đáp ứng nhu cầu thị trường toàn cầu. Do đó, họ cần chủ động thích ứng để không bị bỏ lại phía sau, đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ.
Ảnh: Các chuyên gia chia sẻ về ngành.
DN cần làm gì để giảm phát thải?
Tham luận tại hội thảo, nhiều chuyên gia về logistics cho rằng, bên cạnh phát thải lớn, ngành logistics Việt Nam cũng chịu ảnh hưởng từ các chính sách, quy định và yêu cầu hội nhập quốc tế ngày càng khắt khe hơn. Các hiệp định thương mại thế hệ mới đều yêu cầu doanh nghiệp Việt Nam phải nâng cao tiêu chuẩn, giảm “dấu chân” carbon trong hoạt động logistics để hướng tới phát triển bền vững chuỗi cung ứng.
Để giảm phát thải trong logistics, các chuyên gia tham gia hội thảo đều cho rằng, ngoài ứng dụng công nghệ, phần mềm, AI để tối ưu hóa quãng đường, lượng hàng hóa; thường xuyên quan tâm đến việc bảo trì định kỳ phương tiện, để tối ưu hoặc duy trì hiệu suất động cơ, tiết kiệm nhiên liệu; ưu tiên xe điện, sử dụng xe dùng nhiên liệu sinh học, CNG, LPG như giải pháp chuyển tiếp; sử dụng kết hợp đa dạng phương thức vận tải… thì các ngành logistics tại Việt Nam cần triển khai các giải pháp logistics thông minh, tối ưu hóa hệ thống quản lý lưu trữ, giảm lãng phí năng lượng; hợp tác với các đối tác trong và ngoài nước để cùng chuyển đổi xanh;…
Bên cạnh đó, ông Đào Trọng Khoa - Chủ tịch VLA cũng nhận định, hành trình tiến tới logistics xanh và thích ứng nhanh sẽ đóng góp vào quá trình giảm thải cacbon của ngành logistics Việt Nam nói riêng và toàn cầu nói chung. Doanh nghiệp logistics Việt Nam cần tận dụng lợi thế, đưa yêu cầu bức thiết về xanh hoá trở thành “động lực”, nâng cao năng lực cạnh tranh, nâng cao hình ảnh thương hiệu, hướng tới phát triển bền vững và toàn diện hơn.
“Muốn vậy, doanh nghiệp phải cập nhật những xu hướng, tiêu chuẩn mới của thế giới, hướng tới việc chuyển đổi năng lượng với các phương tiện sử dụng năng lượng tiết kiệm, năng lượng tái tạo, năng lượng xanh. Đồng thời, tối ưu chi phí vận hành, số hoá hoạt động, nâng cao hiệu suất, hiệu quả trong cung cấp dịch vụ logistics”, ông Khoa thông tin.