Theo NY Post, người trẻ thế hệ Z (Gen Z) đang cố gắng kết nối lại với thế giới xung quanh thay vì vùi đầu vào mạng xã hội, từ đó dần hình thành xu hướng Dumbphones - tìm về những thiết bị xưa cũ chỉ có chức năng liên lạc. Trong đó, BlackBerry được tìm mua nhiều nhất.
Tìm kiếm trên TikTok với từ khóa “Blackberry”, kết quả hiển thị hàng nghìn video về việc Gen Z mua điện thoại cũ trên eBay hoặc lục lại trong tủ quần áo của bố mẹ, sau đó trang trí lại bằng cách gắn các hạt lấp lánh và móc chìa khóa. Theo ghi nhận của Fast Company, hashtag #blackberry trên TikTok hiện có hơn 125.000 bài đăng, trong đó xuất hiện nổi bật là các mẫu như BlackBerry Classic Q20 Bold 9900 hay Curve.
“Chúng ta đã đi hết một vòng tròn”, TikToker có tên Notchonnie nói trong video khoe bộ sưu tập hàng trăm thiết bị cũ. “Tôi chán Apple đến mức tôi có thể từ bỏ mọi thứ để đổi lấy chiếc BlackBerry”.
Khi làn sóng tìm mua BlackBerry nổi lên, nhiều người bắt đầu hoài niệm và đặt câu hỏi về sự sụp đổ của chiếc điện thoại từng được coi là biểu tượng công nghệ của thế giới. Chỉ trong vòng chưa đầy một thập kỷ, từ đỉnh cao, Blackberry đã rơi vào quên lãng một cách đau đớn tột cùng.
BlackBerry – sản phẩm của công ty Research In Motion (RIM) – ra đời vào năm 1999 với định hướng rõ ràng: thiết bị di động cho doanh nhân. Không giống các điện thoại thông thường, BlackBerry cung cấp email thời gian thực, bàn phím vật lý dễ soạn thảo và mức độ bảo mật cao hơn bất kỳ sản phẩm nào cùng thời.
Với giới doanh nghiệp, chính trị gia và truyền thông toàn cầu, BlackBerry là biểu tượng của sự chuyên nghiệp. Barack Obama từng bị buộc phải từ bỏ BlackBerry khi nhậm chức Tổng thống Mỹ và ông chỉ chấp nhận điều đó sau khi đội an ninh tạo ra một phiên bản bảo mật riêng. Tại thời kỳ đỉnh cao năm 2011, BlackBerry chiếm 20% thị phần điện thoại thông minh toàn cầu, với hơn 80 triệu người dùng, đặc biệt phổ biến tại thị trường Bắc Mỹ, Trung Đông và châu Phi.
Không chỉ giới doanh nhân, giới trẻ cũng mê mẩn BlackBerry nhờ dịch vụ nhắn tin BBM (BlackBerry Messenger) – một ứng dụng độc quyền cho phép nhắn tin miễn phí giữa các thiết bị cùng hệ. BBM trở thành mạng xã hội thu nhỏ, cạnh tranh với cả SMS và các nền tảng nhắn tin đang manh nha như WhatsApp.
Tuy nhiên, sự tự tin thái quá chính là bước đầu dẫn đến cú trượt dài của BlackBerry. Khi Apple giới thiệu iPhone vào năm 2007, nhiều lãnh đạo RIM đã… cười nhạo. Họ cho rằng: một chiếc điện thoại không có bàn phím, chỉ có màn hình cảm ứng sẽ không thể nào có thể ứng dụng nghiêm túc trong công việc. Việc iPhone có pin yếu, hoạt động trên mạng 2G và khả năng làm nghẽn mạng của AT&T với các tính năng tải nhạc, video cũng khiến RIM không mấy bận tâm.
“Nó không thể đe dọa mảng kinh doanh cốt lõi của RIM được. Không bảo mật, pin yếu, bàn phím thì tệ”, Larry Conlee - phó tướng hàng đầu của Lazaridis thời đó nhận định.
Thế nhưng, iPhone đã thay đổi cuộc chơi. Apple không chỉ bán điện thoại, họ bán một hệ sinh thái – App Store, iTunes, trình duyệt Safari – và trải nghiệm người dùng liền mạch. Trong khi đó, BlackBerry vẫn trung thành với định hướng bảo thủ: nhấn mạnh bàn phím vật lý, hệ điều hành riêng kém thân thiện và từ chối mở rộng App World của mình.
Sự bảo thủ ấy khiến BlackBerry ngày càng tụt lại phía sau và đến khi nhận ra sai lầm, mọi thứ đã quá muộn. RIM bắt đầu thử nghiệm với các mẫu cảm ứng như BlackBerry Storm hay BlackBerry Torch, song phản hồi từ thị trường không mấy tích cực vì trải nghiệm cảm ứng kém xa so với iOS và Android.
Năm 2013, BlackBerry tung ra hệ điều hành BlackBerry 10 như một phương án “cứu cánh” cuối cùng. Tuy nhiên, ngay cả khi hệ điều hành này mang lại một số trải nghiệm tốt hơn, nó vẫn thiếu hụt nghiêm trọng các ứng dụng phổ biến như Instagram, YouTube, Google Maps... Điều này khiến người dùng không mặn mà chuyển sang, trong khi nhà phát triển không muốn tạo app cho một nền tảng quá nhỏ.
RIM đổi tên thành BlackBerry Limited cùng năm đó như một nỗ lực tái định vị thương hiệu. Họ cũng phát hành chiếc điện thoại Passport – thiết kế độc lạ, vuông vức – nhưng lại bị chê là khó bỏ túi và không thân thiện với ứng dụng. Mọi nỗ lực dường như đều đến quá muộn.
Quý I/2014, Blackberry lỗ 84 triệu USD. Sau khi thông tin này được công bố, cổ phiếu hãng ngay lập tức giảm tới 30%. Quý IV/2016, trong hơn 432 triệu smartphone được bán ra trên toàn cầu, chỉ 208.000 chiếc là BlackBerry. Thị phần từ hơn 20% năm 2011 rơi xuống còn dưới 1%.
Những năm sau đó, hãng chỉ phát hành vài dòng máy hợp tác với TCL hoặc chạy Android, nhưng doanh số mờ nhạt. Đến năm 2020, TCL tuyên bố ngừng sản xuất điện thoại BlackBerry. Và tháng 1 năm 2022, BlackBerry chính thức khai tử dịch vụ hỗ trợ các điện thoại cũ – đánh dấu chấm hết cho một biểu tượng di động.
BlackBerry không phải là không nhìn thấy xu hướng, song chỉ không tin rằng thế giới công nghệ xoay trục nhanh đến vậy. Họ nghĩ rằng khách hàng trung thành sẽ luôn ở lại và miễn nhiễm với những chiếc màn hình cảm ứng rộng từ iPhone hay các hãng điện thoại cùng thời khác.
Ngày nay, dù không còn sản xuất điện thoại, BlackBerry vẫn tồn tại. Hãng này chuyển hướng sang cung cấp phần mềm bảo mật, giải pháp cho ô tô thông minh (thông qua nền tảng QNX) và đang có vị trí vững vàng trong các hệ thống nhúng công nghiệp. Năm 2024, hơn 235 triệu xe trên toàn thế giới sử dụng phần mềm của BlackBerry để điều khiển hệ thống giải trí hoặc an toàn.
Theo: The NY Times, WSJ