Nhóm lợi ích 'nhúng tay' vào hoạt động định giá tài sản
Nhiều cựu quan chức "ngã ngựa" trong vụ án liên quan Tập đoàn Phúc Sơn.
Theo cơ quan điều tra, vụ án xảy ra tại Công ty CP Tập đoàn Phúc Sơn đã lộ rõ nhiều "lỗ hổng" trong quản lý đầu tư xây dựng , đấu thầu và thẩm định giá, tạo điều kiện cho các đối tượng lợi dụng nhằm nâng khống năng lực tài chính và trục lợi ngân sách nhà nước. Qua đó, Cơ quan CSĐT Bộ Công an kiến nghị nhiều giải pháp để siết chặt công tác định giá tài sản, quản lý tài chính và đấu thầu nhằm ngăn chặn các sai phạm tương tự.
Cụ thể, CQĐT cho biết, nhiều năm qua, Hội đồng định giá tài sản các cấp thường dựa vào kết quả định giá của các doanh nghiệp thẩm định giá để làm căn cứ xác định nghĩa vụ tài chính của doanh nghiệp khi thực hiện dự án đầu tư. Tuy nhiên, thực tế cho thấy một số cá nhân tại các doanh nghiệp thẩm định giá (giám đốc, thẩm định viên...) đã có hành vi tiêu cực, chịu sự tác động của các nhóm lợi ích, dẫn đến sai lệch trong hoạt động định giá tài sản theo hướng giảm số tiền phải nộp tài sản nhà nước bằng việc cố tình thu thập các mẫu so sánh làm căn cứ định giá tài sản không đúng vị trí, giá trị có tính chất tương đồng để ban hành chứng thư định giá có giá trị thấp. Trên cơ sở đó, hội đồng định giá tài sản phê duyệt, yêu cầu doanh nghiệp thực hiện nghĩa vụ tài chính với nhà nước với số tiền thấp hơn so với quy định, hưởng lợi bất chính, gây thiệt hại tài sản cho nhà nước, tổ chức.
Vẫn theo cơ quan điều tra, pháp luật về đầu tư xây dựng, đấu thầu quy định các doanh nghiệp muốn làm chủ đầu tư hoặc nhà thầu thi công công trình phải đáp ứng các yêu cầu về doanh thu, vốn chủ sở hữu, đảm bảo tổng mức đầu tư dự án và giá trị gói thầu. Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp không đủ năng lực đã cấu kết với các công ty kiểm toán để làm giả báo cáo tài chính, nâng khống doanh thu và vốn chủ sở hữu nhằm tạo điều kiện cho doanh nghiệp được xét duyệt làm chủ đầu tư hoặc trúng thầu.
Khi các doanh nghiệp không đủ năng lực thực tế trúng thầu, các dự án thường bị chậm tiến độ, kéo dài thời gian thực hiện, hoặc bị bán thầu, dẫn đến thất thoát ngân sách và lãng phí tài sản nhà nước.
Vụ án xảy ra tại Tập đoàn Phúc Sơn và các đơn vị liên quan điển hình cho việc nhà thầu thi công cấu kết, thông đồng, móc ngoặc với chủ đầu tư dự án để được tiết lộ, cung cấp thông tin, dự toán gói thầu, từ đó doanh nghiệp có điều kiện, cơ hội trúng thầu với giá rất cao, sát bằng giá dự toán gói thầu. Trong đó, chủ đầu tư xây dựng dự toán đã sử dụng đơn giá nguyên vật liệu theo công bố của các bộ, ngành địa phương nhưng không quan tâm, chú ý đến giá thực tế tại thị trường của nguyên vật liệu, dẫn đến dự toán được xây dựng có chi phí rất cao, không tiết kiệm, gây thất thoát tiền Nhà nước, tổ chức. Hậu quả là ngân sách nhà nước bị thất thoát, trong khi các doanh nghiệp trục lợi từ việc nâng khống giá trị dự toán.
Loạt kiến nghị để bịt lỗ hổng
Để khắc phục các lỗ hổng nêu trên, Bộ Công an kiến nghị: Bộ Tài chính cần giám sát, công khai hoạt động thẩm định giá của các doanh nghiệp tư vấn, đảm bảo tính minh bạch và chính xác; Tăng cường kiểm tra, đánh giá độc lập để ngăn chặn tình trạng doanh nghiệp thẩm định giá bị tác động để làm sai lệch kết quả định giá tài sản nhà nước.
Kiểm soát nghiêm kết quả kiểm toán của các công ty kiểm toán khi xác nhận báo cáo tài chính của doanh nghiệp. Tránh để các doanh nghiệp lợi dụng nâng khống năng lực tài chính nhằm đáp ứng điều kiện đấu thầu hoặc trở thành chủ đầu tư.
Ngăn chặn tình trạng làm giả số liệu tài chính, dẫn đến việc lựa chọn nhà thầu không đủ năng lực thực tế. Bộ Xây dựng cần nghiên cứu điều chỉnh quy định về định mức, đơn giá theo hướng sát với chi phí thực tế trên thị trường; Đảm bảo các doanh nghiệp thực hiện dự án có lợi nhuận hợp lý mà vẫn tuân thủ nguyên tắc tiết kiệm ngân sách; Tránh tình trạng lập dự toán với chi phí cao không hợp lý, gây thất thoát tài sản nhà nước.
UBND các tỉnh cần xem xét xử lý hành chính các công ty thẩm định giá, tư vấn đấu thầu có sai phạm trong vụ án, như: Đình chỉ hoạt động kinh doanh; Thu hồi giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh dịch vụ thẩm định giá, tư vấn đấu thầu.