Bộ Tài chính mới đây đã có tờ trình báo cáo Chính phủ về đề xuất xây dựng dự án Luật Quản lý thuế (thay thế).
Liên quan đến vấn đề quản lý thuế với hộ kinh doanh, trong tờ trình, Bộ Tài chính cho rằng nếu duy trì quy định thuế khoán sẽ dẫn đến thất thu nghiêm trọng từ hộ kinh doanh lớn.
Theo Bộ này, tính đến cuối năm 2024, cả nước có khoảng 3,6 triệu hộ kinh doanh và cá nhân kinh doanh.
Tổng thuế thu từ hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh năm 2024 đạt gần 26.000 tỷ đồng. Đáng chú ý, có hơn 4.000 hộ kinh doanh có doanh thu trên 10 tỷ đồng nhưng hơn một nửa trong số này vẫn nộp thuế khoán với mức thuế rất thấp, chỉ khoảng 0,4% doanh thu, trong khi hộ kê khai phải nộp thuế lên tới 25-30% doanh thu.
"Điều này tạo ra sự bất công bằng và lợi thế cạnh tranh không lành mạnh", Bộ Tài chính nhấn mạnh.
Ngoài ra, mức thuế khoán trung bình chỉ khoảng 686.000 đồng/tháng, thấp hơn gần 5 lần so với mức thuế kê khai trung bình 3,29 triệu đồng/tháng, tạo lợi thế cạnh tranh không lành mạnh.
So với các nước, tỷ lệ hộ kinh doanh so với dân số Việt Nam năm 2024 chỉ đạt 2,17%, thấp hơn nhiều so với Mỹ (6,88%), Canada (8,97%), Anh (8,55%), Ấn Độ (4,19%), và Thái Lan (5,63%). Bộ Tài chính nhấn mạnh, việc duy trì thuế khoán không khuyến khích hộ kinh doanh phát triển và chuyển đổi thành doanh nghiệp
Trong bối cảnh nền kinh tế số được dự báo sẽ tăng trưởng gấp 11 lần vào năm 2030, đạt 220 tỷ USD, việc không kiểm soát được doanh thu thực tế và giao dịch điện tử của hàng trăm nghìn hộ kinh doanh online sẽ gây trở ngại lớn cho quá trình chuyển đổi số quốc gia.
"Việc không theo dõi được dòng tiền thực tế của 286.000 hộ kinh doanh có doanh thu từ 200 triệu đến dưới 1 tỷ đồng tạo rủi ro về rửa tiền, gian lận thuế và ảnh hưởng đến an ninh kinh tế", Bộ Tài chính nhấn mạnh.
Bộ Tài chính cho rằng bằng cách xoá bỏ toàn toàn hình thức thuế khoán sẽ giúp chấm dứt tình trạng bất công nghiêm trọng khi mức thuế của hộ kê khai cao hơn tới 7 lần so với hộ khoán, từ đó chống thất thu ngân sách hiệu quả từ các hộ kinh doanh lớn.
Bộ Tài chính cho rằng bằng cách xoá bỏ toàn toàn hình thức thuế khoán sẽ giúp chấm dứt tình trạng bất công nghiêm trọng khi mức thuế của hộ kê khai cao hơn tới 7 lần so với hộ khoán
Do đó thời gian tới, Bộ Tài chính đề xuất làm rõ địa vị pháp lý, trách nhiệm của hộ kinh doanh trong thực hiện nghĩa vụ thuế căn cứ tiêu chí doanh thu của doanh nghiệp siêu nhỏ, doanh nghiệp nhỏ theo quy định của Luật hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa.
Cùng với đó là xóa quy định khoán thuế đối với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh. Bổ sung quy định hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh áp dụng cơ chế tự khai, tự nộp thuế theo phương pháp tính thuê trực tiêp (tỷ lệ% trên doanh thu) thông nhât với quy định của Luật thuê giá trị gia tăng và Luật thuê thu nhập cá nhân.
Bổ sung quy định về mức tỷ lệ %/doanh thu tính thuế VAT đối với hộ kinh doanh có quy mô doanh thu tương đương doanh nghiệp siêu nhỏ hoặc tương đương doanh nghiệp nhỏ và vừa để bảo đảm công bằng và khuyến khích hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh chuyền sang mô hình doanh nghiệp
Bổ sung quy định về mức tỷ lệ %/thu nhập chịu thuế hoặc trên doanh thu tính thuế để tính thuế thu nhập cá nhân đối với cá nhân kinh doanh có quy mô doanh thu tương đương doanh nghiệp siêu nhỏ hoặc tương đương doanh nghiệp nhỏ và vừa tại Luật thuế Thu nhập cá nhân.
Bộ Tài chính cũng đề xuất bổ sung quy định về chế độ kế toán và hóa đơn. Đối với hộ kinh doạnh, cá nhân kinh doanh có doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm trở lên sẽ áp dụng chế độ kế toán đơn giản như các doanh nghiệp vừa và nhỏ. Các cá nhân, hộ kinh doan này sẽ phải sử dụng hóa đơn điện tử có mã hoặc không có mã của cơ quan thuế. Hiện, hộ bán hàng hóa, dịch vụ trực tiếp đến người tiêu dùng phải sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền kết nối chuyển dữ liệu đến cơ quan thuế từ ngày 1/6, theo Nghị định 70.
Các hộ có doanh thu thuộc đối tượng chịu thuế giá trị gia tăng (từ 200 triệu đồng đến dưới 1 tỷ đồng mỗi năm) sẽ áp dụng hóa đơn điện tử có mã hoặc không có mã của cơ quan thuế. Họ có thể sử dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền nếu có điều kiện, hoặc bill tính tiền đáp ứng điều kiện về hóa đơn điện tử.
Nhóm này cũng được dùng hóa đơn đơn giản cho phép họ lập "biên nhận bán hàng điện tử" qua app, Zalo, SMS, hoặc mẫu có mã QR. Song các hộ này phải có lộ trình áp dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền có kết nối dữ liệu với cơ quan thuế…