Ảnh: VGP/Nhật Bắc
Trong khuôn khổ chuyến thăm chính thức Thụy Điển, sáng 13/6 (giờ địa phương), Thủ tướng Phạm Minh Chính và đoàn đại biểu cấp cao Việt Nam đã có buổi làm việc tại Phòng thí nghiệm hạt nhân thuộc Viện Nghiên cứu Hoàng gia Thụy Điển.
Tại đây, các nhà khoa học hàng đầu Thụy Điển đã giới thiệu về công nghệ điện hạt nhân thế hệ mới với những ưu điểm vượt trội: công nghệ điện hạt nhân với lợi thế rẻ hơn, an toàn hơn, tự chủ nguyên liệu, khả năng đưa vào hoạt động sớm, có thể xây dựng tại những nơi không có không gian lớn, vùng sâu vùng xa, phù hợp với Việt Nam.
Thực tế, Thụy Điển là một trong những quốc gia tiên phong trong việc sử dụng năng lượng hạt nhân để sản xuất điện. Ở giai đoạn đỉnh cao, trong thập niên 1980, Thụy Điển vận hành 12 lò phản ứng, cung cấp tới 50% nhu cầu điện. Đây là giai đoạn năng lượng hạt nhân phát triển mạnh mẽ, giúp giảm phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch.
Tính đến năm 2025, năng lượng hạt nhân vẫn đóng vai trò quan trọng trong cơ cấu năng lượng của Thụy Điển, chiếm khoảng 30% sản lượng điện, với 6 lò phản ứng đang hoạt động tại 3 nhà máy điện hạt nhân.
Thủ tướng chụp ảnh lưu niệm khi tham quan Phòng thí nghiệm hạt nhân của Viện Nghiên cứu Hoàng gia Thụy Điển - Ảnh: VGP/Nhật Bắc
Với chính sách mới, công nghệ hiện đại và sự hỗ trợ của chính phủ, Thụy Điển đang hướng tới việc trở thành quốc gia hạt nhân mạnh với mục tiêu xây dựng thêm nhiều lò phản ứng và hiện đại hóa hệ thống năng lượng; đồng thời giải quyết các thách thức về an toàn và quản lý chất thải để đảm bảo phát triển bền vững.
Chúc mừng và đánh giá cao những thành tựu mà Phòng Thí nghiệm hạt nhân đạt được, trong đó có những công nghệ phù hợp với điều kiện Việt Nam, Thủ tướng cho biết Việt Nam luôn coi trọng và mong muốn thúc đẩy quan hệ hợp tác với Thuỵ Điển ngày càng đi vào chiều sâu, thực chất và hiệu quả. Trong chuyến thăm này, hai bên đã thiết lập Quan hệ đối tác chiến lược ngành về khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số.
Trong đó, hợp tác trong lĩnh vực năng lượng nguyên tử vì mục đích hòa bình là một trong những hướng đi tiềm năng cần tiếp tục được tăng cường. Đặc biệt, Việt Nam đã có các chuyên gia từng được đào tạo tại Thụy Điển.
Cuộc cách mạng "nhỏ gọn" trong ngành năng lượng hạt nhân
Ngành hạt nhân Thụy ĐiểnTrong một bước tiến đáng kể hướng tới năng lượng sạch. Đầu năm 2025, quốc gia này đã bắt đầu thử nghiệm lò phản ứng mô-đun nhỏ đầu tiên (SMR). Công nghệ hạt nhân mới này có tiềm năng chuyển đổi sản xuất điện, cung cấp một cách để giảm phát thải carbon trong khi tăng cường an ninh năng lượng.
SMR đánh dấu sự thay đổi so với các lò phản ứng hạt nhân quy mô lớn truyền thống. Các lò phản ứng này có kích thước nhỏ hơn và thiết kế theo dạng mô-đun, khiến chúng linh hoạt hơn và tiết kiệm chi phí hơn. Sáng kiến SMR của Thụy Điển nhằm mục đích thử nghiệm hiệu suất, độ an toàn và tính bền vững của công nghệ trong điều kiện thực tế. Không giống như các lò phản ứng truyền thống, SMR có thể được xây dựng ngoài công trường và lắp ráp tại vị trí cuối cùng, giúp cắt giảm thời gian và chi phí xây dựng.
Hình minh họa. Ảnh: The Middle East and Africa
SMR sở hữu các tính năng an toàn được cải tiến, chẳng hạn như hệ thống làm mát thụ động giúp giảm nguy cơ tai nạn. Kích thước nhỏ hơn cũng giúp lò phản ứng mô-đun nh phù hợp với các vùng xa xôi, cơ sở công nghiệp và tích hợp với các hệ thống năng lượng tái tạo để tạo ra lưới điện lai. Những lợi thế này khiến SMR trở thành lựa chọn hấp dẫn cho các quốc gia đang tìm kiếm các giải pháp năng lượng bền vững, ít carbon.
Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) đã ca ngợi dự án của Thụy Điển, gọi đây là mô hình tích hợp các giải pháp hạt nhân sáng tạo vào các hệ thống năng lượng hiện có. "Việc triển khai thành công các lò SMR có thể đẩy nhanh quá trình chuyển đổi sang năng lượng bền vững trên toàn thế giới", một đại diện của IAEA cho biết.
Thủ tướng đề nghị Phòng Thí nghiệm hạt nhân của Thụy Điển ký kết thỏa thuận, hợp tác với Viện Năng lượng nguyên tử Việt Nam trong hoạt động nghiên cứu, trao đổi, học tập kinh nghiệm, đào tạo nhân lực…
Đại diện Phòng thí nghiệm hạt nhân của Viện Nghiên cứu Hoàng gia Thụy Điển cho biết sẵn sàng hợp tác, hỗ trợ Việt Nam, trước hết giúp Việt Nam xây dựng quy định, tiêu chuẩn, quy chuẩn liên quan lĩnh vực sử dụng năng lượng hạt nhân vì mục đích hòa bình.