Sáng 14-6, tiếp tục chương trình kỳ họp thứ 9, với đa số đại biểu tham gia biểu quyết tán thành (432/448), Quốc hội đã thông qua dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật. Luật có hiệu lực thi hành kể từ ngày 1-1-2026. Điều đáng chú ý, luật vẫn giữ quy định về công bố hợp quy sản phẩm, hàng hóa.
432/448 đại biểu Quốc hội tham gia biểu quyết tán thành thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật. Ảnh: Phạm Thắng
Về công bố hợp quy (Điều 48 dự thảo Luật hợp nhất), một số ý kiến đề nghị bỏ quy định về công bố hợp quy để giảm thiểu tối đa thủ tục hành chính, điều kiện kinh doanh, chi phí cho doanh nghiệp. Ý kiến khác đề nghị không bãi bỏ mà chỉ điều chỉnh nội dung, thủ tục công bố hợp quy theo hướng rà soát, cập nhật hệ thống tiêu chuẩn nhanh, hài hòa với quy chuẩn quốc tế; điện tử hóa quy trình công bố hợp quy.
Về nội dung này, UBTVQH cho biết công bố hợp quy bao gồm 2 hoạt động: Đánh giá sự phù hợp đối tượng của công bố hợp quy với quy chuẩn kỹ thuật tương ứng; đăng ký bản công bố hợp quy tại cơ quan chuyên ngành.
Đánh giá hợp quy là việc xác định sản phẩm, hàng hóa có phù hợp với đặc tính kỹ thuật và yêu cầu quản lý quy định trong quy chuẩn kỹ thuật được áp dụng; đây là cơ sở pháp lý kỹ thuật để cơ quan quản lý nhà nước thực hiện thanh tra, kiểm tra, giải quyết tranh chấp và xử lý vi phạm về chất lượng sản phẩm, hàng hóa; tạo niềm tin cho người tiêu dùng; phù hợp với yêu cầu cơ bản của các Thỏa thuận thừa nhận lẫn nhau, các Hiệp định thương mại thế hệ mới.
Do đó, việc công bố hợp quy là biện pháp, công cụ cần thiết, quan trọng bảo đảm hiệu quả quản lý nhà nước, bảo vệ người tiêu dùng, nâng cao thương hiệu của doanh nghiệp. Còn đăng ký bản công bố hợp quy là thủ tục hành chính để thông báo với cơ quan quản lý.
Để giảm thiểu tối đa thủ tục hành chính, khắc phục phát sinh trùng lắp trong hoạt động đánh giá sự phù hợp, gây tốn kém chi phí cho doanh nghiệp, dự thảo Luật đã quy định mở rộng việc sử dụng các kết quả đánh giá sự phù hợp làm cơ sở cho hoạt động công bố hợp quy (khoản 1 Điều 48); miễn thực hiện công bố hợp quy đối với sản phẩm, hàng hóa đáp ứng đầy đủ các yêu cầu quản lý chất lượng theo quy định của pháp luật chuyên ngành (khoản 1a Điều 48) để doanh nghiệp chỉ tuân thủ một quy trình, thay vì phải thực hiện hai quy trình như hiện nay.
Trước đó, khi thảo luận tại hội trường về nội dung này, đại biểu Trần Thị Vân (đoàn Bắc Ninh) cho biết có khoảng 20 hiệp hội đại diện cho hàng trăm doanh nghiệp thành viên và VCCI đã tổ chức nhiều hội thảo khoa học để phân tích, đánh giá và làm rõ tác động của quy định này. Họ đều có chung kiến nghị bãi bỏ quy định về công bố hợp quy trong dự thảo luật. Đặc biệt, trong các phiên thảo luận tổ, thảo luận tại hội trường tại Kỳ họp thứ 8, nhiều đại biểu Quốc hội cũng đã phát biểu đề xuất bỏ quy định này.
Theo đại biểu, việc buộc doanh nghiệp lặp lại toàn bộ quy trình kiểm tra, lấy mẫu và đánh giá để công bố hợp quy - chỉ nhằm "xác nhận lại những gì đã được xác nhận" - là vô lý và lãng phí.
Vẫn theo bà Vân, những quy định công bố hợp quy hiện nay chỉ tập trung vào kiểm soát các hoạt động đơn lẻ, thông qua một mẫu mà doanh nghiệp đi kiểm nghiệm. Điều này dẫn đến doanh nghiệp có thể đối phó bằng cách làm mẫu tốt để mang đi kiểm nghiệm nhưng sản xuất đại trà lại không tốt.
"Đây là kẽ hở để cho một bộ phận doanh nghiệp gian dối đưa ra thị trường hàng hóa dưới chuẩn công bố và hàng giả như vụ việc 600 nhãn sữa giả vừa rồi" - đại biểu Vân nói.