Tại TP HCM những ngày đầu tháng 7-2025, phóng viên Báo Người Lao Động trở lại công trường Dự án cải tạo kênh Tham Lương - Bến Cát - rạch Nước Lên.
Vắng lặng
Tại khu vực các gói thầu XL4 và XL5, đoạn qua cầu Tân Kỳ - Tân Quý, phường Bình Hưng Hòa, công trường gần như vắng bóng công nhân hay âm thanh máy móc thi công. Dọc tuyến kênh là hình ảnh đất đá, vật liệu xây dựng nằm lăn lóc xen lẫn rác sinh hoạt tràn ra mặt đường. Những xe múc, xe ben nằm bất động dưới nắng, cho thấy thời gian dài không được vận hành.
Bà Trần Thị Đào, sống cách công trình chưa đầy 300 m, xác nhận lâu nay không còn cảm nhận sự sôi động của công trường. "Nghe nói dự án xong trong ít tháng nữa nhưng với tình hình này, tôi thật sự không yên tâm. Cả khu dân cư chúng tôi ai cũng mong dự án xong sớm để có đường sá tử tế mà đi, chứ cứ thế này vừa dơ vừa nguy hiểm cho tụi trẻ" - bà trăn trở.
Công trường Dự án cải tạo kênh Tham Lương - Bến Cát - rạch Nước Lên. Ảnh: NGỌC QUÝ
Cách đó khoảng 4 km, tại khu vực gói thầu XL3, đoạn từ cầu Bà Hom đến cống Hồng Ký thuộc phường Tân Tạo, tình hình cũng không khá hơn với lác đác vài nhóm công nhân dọn dẹp mặt bằng. Những hạng mục quan trọng như nạo vét kênh, đường giao thông, hệ thống thoát nước… đều trong tình cảnh bất động.
Một công nhân cho hay cả đoạn dài mà chưa tới 20 người làm. "Chủ yếu tụi tôi dọn dẹp vệ sinh, thu gom bùn rác, bảo đảm sạch sẽ để người dân không bị ảnh hưởng. Còn mấy hạng mục lớn như đắp đường hay hệ thống kỹ thuật thì vẫn chưa có lệnh triển khai" - người này nói.
Tương tự, trên công trường dự án cải tạo môi trường rạch Xuyên Tâm, dù cách đây 2 tháng gói thầu XL03 được khởi công nhưng đến nay còn 51 trường hợp chưa bàn giao mặt bằng. Ngoài ra, gần 9.000 m2 đất thuộc phạm vi Trường Đại học Văn Lang vẫn chưa thể triển khai xây dựng do địa phương và chủ đầu tư đang vận động nhà trường. Hai gói thầu xây lắp khác là XL01 và XL02 cũng đang chờ bàn giao mặt bằng trong bối cảnh tiến độ chi bồi thường khá chậm.
Giải pháp để tăng tốc
Theo chủ đầu tư 2 dự án lớn nêu trên là Ban Quản lý dự án Hạ tầng đô thị TP HCM (Ban Hạ tầng đô thị), dự án cải tạo môi trường kênh Tham Lương - Bến Cát - rạch Nước Lên đến nay đạt khoảng 49,43% tổng khối lượng. Dự án được bố trí kế hoạch vốn giải ngân trong năm 2025 là 3.567 tỉ đồng nhưng hiện chỉ giải ngân gần 164 tỉ đồng.
Ban Hạ tầng đô thị đánh giá các hạng mục công trình chậm tiến độ so với kế hoạch đề ra, còn nhiều khó khăn cần phải giải quyết. Một trong những nguyên nhân chính là không ít nhà thầu thi công không bảo đảm yêu cầu dù được đôn đốc, nhắc nhở, thậm chí xử phạt tiền.
Tại Dự án cải tạo kênh Tham Lương - Bến Cát - rạch Nước Lên, do không đạt yêu cầu, Công ty CP Hải Đăng thi công các gói thầu XL03, XL04, XL05 bị xử phạt hơn 681 triệu đồng. Công ty CP Xây dựng Vận tải Hoàng Ngân thi công gói thầu XL05 bị xử phạt gần 32 triệu đồng.
Công ty CP Công trình Giao thông Công chánh và Công ty CP Xây dựng đê kè và Phát triển nông thôn Hải Dương thi công gói thầu XL01 không đạt tiến độ, bị thông báo vi phạm hợp đồng…
Ngoài vấn đề nhà thầu, dự án còn 15 trường hợp chưa bàn giao mặt bằng. Bên cạnh đó, tuyến kênh còn vướng hệ thống điện hạ thế, trung thế, các trạm biến áp, cáp viễn thông được lắp dọc theo các trụ điện...
Trước các trường hợp vướng mặt bằng, hệ thống điện hạ thế, trung thế…, Ban Hạ tầng đô thị đã kiến nghị các địa phương, sở ngành liên quan, công ty điện lực nhanh chóng hỗ trợ, chung tay tháo gỡ để bảo đảm tiến độ dự án.
Với dự án cải tạo rạch Xuyên Tâm, gói thầu XL03 dự kiến hoàn thành tháng 11-2026. Riêng 2 gói thầu XL01 và XL02 đang chờ Sở Xây dựng phê duyệt hồ sơ thiết kế, sau đó tổ chức lựa chọn nhà thầu ngay trong quý III/2025.
Khó khăn lớn nhất đối với dự án này, theo Ban Hạ tầng đô thị, là việc bồi thường, giải phóng mặt bằng. Để bảo đảm tiến độ dự án, Ban Hạ tầng đô thị đã kiến nghị cơ quan thẩm quyền hoàn tất các thủ tục bàn giao mặt bằng thi công thuộc phạm vi gói thầu XL01 và XL02 trước ngày 2-9-2025.
"Riêng Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình dân dụng và công nghiệp được kiến nghị phối hợp với các sở, ngành đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án nhà ở xã hội để phục vụ nhu cầu tái định cư dự án rạch Xuyên Tâm" - đại diện Ban Hạ tầng đô thị cho hay.
Sắp khởi công xây cầu Rạch Tôm
Thông tin từ Ban Quản lý dự án Đầu tư xây dựng các công trình TP HCM (Ban Giao thông) cho hay dự kiến giữa tháng 7-2025, cầu Rạch Tôm mới thay thế cầu sắt hiện hữu sẽ được tổ chức khởi công xây dựng.
Cầu Rạch Tôm mới bắc qua sông Rạch Tôm, xã Hiệp Phước có chiều dài 684 m, điểm đầu cách mố cầu cũ phía TP HCM khoảng 319 m, điểm cuối cách mố cầu cũ phía Tây Ninh (trước đây là Long An) khoảng 301 m. Cầu xây bằng bê-tông cùng hệ thống chiếu sáng, cây xanh, hạ tầng kỹ thuật.
Cầu sắt hiện hữu sẽ được thay bằng cầu bê-tông mới, giúp quá trình di chuyển 2 bên bờ thuận lợi hơn. Ảnh: NGỌC QUÝ
Cầu mới có tổng mức đầu tư 496,7 tỉ đồng, từ nguồn vốn ngân sách TP HCM. Đại diện Ban Giao thông cho biết đến nay, đơn vị này đã hoàn thành việc lựa chọn nhà thầu các gói xây lắp, tư vấn và đang làm thủ tục chuẩn bị khởi công công trình.