Trong khi cả thế giới đang chú ý đến DeepSeek và những thành tựu ấn tượng của mô hình R1, OpenAI đã bất ngờ chỉ ra một mối đe dọa khác từ Trung Quốc mà họ cho rằng còn nguy hiểm hơn nhiều. Zhipu AI, một startup được thành lập năm 2019 và ít được biết đến trên trường quốc tế, đang khiến OpenAI phải "rung chuông báo động" bởi chiến lược mở rộng toàn cầu táo bạo và sự hỗ trợ mạnh mẽ từ chính phủ.
Trong một bài đăng blog vào tháng 6 vừa qua, OpenAI đã cảnh báo về Zhipu AI, mô tả startup này là đang ở "tuyến đầu" trong cuộc đua AI của Trung Quốc để dẫn đầu thế giới. Điều đáng chú ý là thay vì tập trung vào cuộc cạnh tranh trực tiếp về mô hình AI như DeepSeek, Zhipu AI đang theo đuổi một chiến lược hoàn toàn khác - chinh phục thị trường "sovereign AI" hay AI chủ quyền, bao gồm xây dựng hệ thống hạ tầng AI và hệ sinh thái liên quan cho các quốc gia.
Zhipu AI được truyền thông Trung Quốc gọi là một trong những "hổ AI" của đất nước, một nhóm các startup mô hình AI được coi là chìa khóa cho nỗ lực của Bắc Kinh nhằm cạnh tranh với Mỹ và giảm sự phụ thuộc vào công nghệ Mỹ. Tuy nhiên, điều làm cho Zhipu AI trở nên đặc biệt nguy hiểm trong mắt OpenAI không phải là khả năng kỹ thuật thuần túy, mà là mạng lưới quan hệ sâu rộng với chính phủ Trung Quốc và chiến lược mở rộng toàn cầu có hệ thống.
Theo OpenAI tiết lộ, công ty đã nhận được hơn 1,4 tỷ USD đầu tư từ các tổ chức được nhà nước hỗ trợ, một con số khổng lồ cho thấy mức độ ưu tiên mà Bắc Kinh dành cho startup này. Không chỉ dừng lại ở đó, Zhipu AI còn huy động thêm 400 triệu USD từ Prosperity7 Ventures của Saudi Arabia, cho thấy sự quan tâm từ các nhà đầu tư quốc tế.
Chiến lược mở rộng của Zhipu AI thực sự ấn tượng về quy mô và tham vọng. Thay vì chỉ tập trung vào việc phát triển các mô hình AI tiên tiến, công ty này đang xây dựng một hệ sinh thái hoàn chỉnh cho các chính phủ nhằm phát triển cơ sở hạ tầng AI. Công ty đã thiết lập các văn phòng tại Trung Đông, Anh, Singapore và Malaysia, đồng thời điều hành các dự án "trung tâm đổi mới" chung trên khắp Đông Nam Á, bao gồm cả ở Indonesia.
Đặc biệt, Zhipu AI đã phát triển quan hệ đối tác với nhiều quốc gia vùng Vịnh và các quốc gia như Malaysia, Singapore, tạo ra một mạng lưới ảnh hưởng rộng khắp. Zhipu AI hợp tác với Huawei để cung cấp cơ sở hạ tầng LLM chủ quyền và phần cứng riêng tư cho các tổ chức được nhà nước hỗ trợ, tạo ra một mô hình kinh doanh bền vững và khó thay thế.
Về mặt kỹ thuật, Zhipu AI cũng không hề thua kém. Công ty đã phát triển AutoGLM Rumination AI agent, được cho là có thể cạnh tranh với nhiều mô hình phổ biến trong các tác vụ như tự động hóa trình duyệt và suy luận ngữ cảnh dài. Tuy nhiên, điểm mạnh thực sự của Zhipu AI nằm ở khả năng tích hợp công nghệ vào cơ sở hạ tầng của các quốc gia, tạo ra sự phụ thuộc lâu dài và khó đảo ngược.
Mục tiêu cuối cùng của Zhipu AI, theo phân tích của OpenAI, là đưa " hệ thống và tiêu chuẩn Trung Quốc vào thị trường mới nổi trước khi đối thủ Mỹ hoặc châu Âu có thể làm được". Công ty đang cố gắng thể hiện một "sự thay thế AI Trung Quốc có trách nhiệm, minh bạch và sẵn sàng kiểm toán", nhằm thu hút các chính phủ đang tìm kiếm giải pháp AI tránh khỏi ảnh hưởng của phương Tây.
Tham vọng của Zhipu AI không chỉ ở việc cạnh tranh về kỹ thuật đơn thuần
Sự khác biệt giữa Zhipu AI và DeepSeek nằm ở chiến lược tiếp cận. Trong khi DeepSeek tập trung vào việc tạo ra những mô hình AI ấn tượng về mặt kỹ thuật và thu hút sự chú ý của cộng đồng nghiên cứu, Zhipu AI đang âm thầm xây dựng một đế chế công nghệ thông qua các quan hệ đối tác chính phủ và đầu tư cơ sở hạ tầng.
Với định giá hiện tại khoảng 2,78 tỷ USD và đang chuẩn bị cho đợt IPO, Zhipu AI đại diện cho một mô hình phát triển AI hoàn toàn khác với những gì chúng ta đã quen thuộc từ Silicon Valley. Thay vì dựa vào sự đổi mới thuần túy và thị trường tự do, công ty này kết hợp sức mạnh của nhà nước, chiến lược địa chính trị và công nghệ tiên tiến để tạo ra một thế lực AI mới có thể thay đổi toàn bộ bức tranh cạnh tranh toàn cầu.
Quyết định công khai cảnh báo về Zhipu AI của OpenAI đã tạo ra những phản ứng trái chiều trong cộng đồng công nghệ. Một mặt, nhiều chuyên gia ủng hộ cảnh báo này, cho rằng chiến lược cơ sở hạ tầng của Zhipu AI thực sự có thể thay đổi cán cân quyền lực trong tiêu chuẩn AI toàn cầu. Mặt khác, không ít người cho rằng việc OpenAI công khai nhắm đến Zhipu AI có thể vô tình tăng độ nhận biết và uy tín của đối thủ này.
Tuy nhiên, OpenAI dường như đã cân nhắc kỹ lưỡng trước khi đưa ra quyết định này. Công ty có lý do chính đáng để lo ngại khi chứng kiến Zhipu AI không chỉ mở rộng về mặt địa lý mà còn tạo ra những mối quan hệ sâu sắc với các chính phủ. Điều này có thể dẫn đến việc hình thành các tiêu chuẩn AI thay thế, thách thức sự thống trị lâu nay của các công ty công nghệ phương Tây.