Lo mất sinh kế
Nghị định 70/2025/NĐ-CP có hiệu lực từ ngày 1/6, quy định hộ kinh doanh trên cả nước phải chuyển đổi sang xuất hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền. Theo quy định, hàng hóa kinh doanh phải có hóa đơn chứng từ, nguồn gốc xuất xứ… Tuy nhiên, do nhiều nguồn hàng nhỏ lẻ không có đầy đủ chứng từ, việc áp dụng quy định mới khiến hàng hóa không thể bán ra, tiểu thương buộc phải đóng cửa chờ thời.
Ghi nhận của PV Tiền Phong tại một số chợ, tuyến phố kinh doanh ở Hà Nội cho thấy, không ít tiểu thương đang trong tâm trạng lo lắng, thậm chí chọn cách đóng cửa, hay chỉ hé cửa giao dịch thận trọng, nghe ngóng. Tiểu thương lo rằng, nếu không chứng minh nguồn gốc hàng hóa , không xuất trình được hóa đơn hợp lệ, hàng hóa sẽ bị lập biên bản, tịch thu, tiêu huỷ…
Cửa hàng chỉ mở hé cửa khi có khách gọi mua. Ảnh: Đức Nguyễn.
“Có những mặt hàng tôi nhập từ mấy năm trước, qua nhiều mối trung gian, giờ tìm lại hóa đơn gần như không thể. Mối nhập hàng cũng không có hoá đơn đầu vào hợp lệ, chỉ có hoá đơn bán lẻ”, một tiểu thương bán hàng thời trang tại phố Hàng Đường (Hà Nội) nói và bày tỏ mong muốn cơ quan quản lý có hướng dẫn cụ thể, linh hoạt hơn trong giai đoạn đầu áp dụng, để người buôn bán nhỏ có thể thích nghi.
Bên cạnh đó, một số tiểu thương cũng bày tỏ mong muốn được kê khai hàng tồn kho hiện có, nộp thuế đầy đủ để tiếp tục kinh doanh, lấy vốn chuyển sang giai đoạn mới, mua bán sử dụng đẩy đủ hoá đơn, đóng thuế dựa trên doanh thu thực.
Tại TPHCM, chị Linh - tiểu thương tại chợ Bàn Cờ, quận 3 - cặm cụi soạn lại những bộ quần áo trên sạp, chào mời khách. Khi khách hỏi về mẫu mới hay size lớn hơn, chị Linh nói rằng: “Hàng thì em có ở kho nhưng giờ không dám bung ra. Nếu bị kiểm tra mà không có đủ hóa đơn đầu vào thì mất trắng. Em đang chờ xem ngành thuế có hướng dẫn gì mới không để tiếp tục bán”.
Tiểu thương đóng cửa sạp hàng đã nhiều ngày ở một khu chợ TPHCM. Ảnh: Uyên Phương.
Việc nhiều quầy sạp tạm ngưng hoạt động kéo theo hệ lụy lớn đối với lực lượng lao động sống phụ thuộc vào chợ. Ông Bảy, nhân viên bốc vác tại chợ An Đông chia sẻ: “Trước đây ngày nào cũng có việc khuân vác, bốc dỡ. Từ khi nhiều người nghỉ bán, tôi cũng thất nghiệp theo. Có ngày chỉ có 1-2 đơn, còn lại ngồi chơi không".
Xử lý hàng tồn kho thế nào?
Trao đổi với PV Tiền Phong , TS. Nguyễn Ngọc Tú - giảng viên Trường Đại học Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội, người có hơn 30 năm công tác trong ngành thuế - cho rằng, riêng về vấn đề xử lý hàng tồn kho - điểm mấu chốt quan trọng khiến hộ kinh doanh lo ngại, cơ quan quản lý cần có hướng dẫn phân loại hàng hóa để xử lý phù hợp.
Với các mặt hàng như thực phẩm, thuốc , các sản phẩm ảnh hưởng đến sức khỏe người tiêu dùng, hộ kinh doanh cần chủ động phân loại, trả lại nhà cung cấp, hoặc tiêu hủy. Tuy nhiên, với các mặt hàng thông thường như quần áo, giày dép, đồ gia dụng… thì nên cho phép tiêu thụ nốt theo lộ trình, tháo bỏ những chi tiết đạo nhái thương hiệu (nếu có), bán theo hướng thu hồi vốn, kèm theo cam kết không tái nhập hàng hóa không rõ nguồn gốc trong tương lai.
Với những mặt hàng thông thường như quần áo, giày dép, đồ gia dụng… nên cho phép tiêu thụ nốt theo lộ trình, theo hướng để hộ kinh doanh thu hồi vốn.
Dẫn quy định tại Nghị định 70, ông Tú chỉ rõ thuế sẽ chỉ được tính dựa trên doanh thu bán ra từ thời điểm chính sách có hiệu lực, tính theo tỷ lệ thuế khoán ổn định, chẳng hạn 1,5% với một số ngành. Quy định này giúp hộ kinh doanh xử lý hàng tồn mà không lo ngại gánh nặng pháp lý hoặc các biện pháp xử phạt hành chính.
“Chính sách không nhằm xử phạt các hộ kinh doanh nhỏ lẻ tại chợ dân sinh. Cơ quan quản lý sẽ tập trung vào các đầu mối lớn, kho hàng và các đường dây buôn bán hàng lậu, gian lận thương mại. Những hộ kinh doanh nhỏ nếu có sai sót mang tính chất cá nhân , không cố ý, cần được hướng dẫn cụ thể và hỗ trợ để thực hiện đúng pháp luật, thay vì xử phạt ngay từ đầu” - ông Tú nêu ý kiến.
Ông Nguyễn Tiến Dũng - Phó Chi cục trưởng Chi cục Thuế khu vực II - cho biết, hiện TPHCM có hơn 46.000 đơn vị nộp thuế đang triển khai hóa đơn điện tử từ máy tính tiền, trong đó có gần 15.000 hộ kinh doanh đã đăng ký thành công.
“Để hỗ trợ người kinh doanh, chúng tôi thiết lập tổ tư vấn lưu động và đường dây nóng hoạt động 24/7, cử cán bộ thuế xuống tận nơi - từ chợ, cửa hàng đến xã phường - để hướng dẫn từng bước, từ cài đặt phần mềm đến thao tác xuất hóa đơn” - ông Dũng cho biết.
Chi cục Thuế khu vực II cũng phối hợp với các công ty cung cấp phần mềm, đại lý thuế tổ chức tập huấn, in tài liệu hướng dẫn, làm video minh họa… để tiểu thương dễ học, dễ áp dụng. Mục tiêu là giúp hộ kinh doanh hiểu đúng, làm đúng và duy trì hoạt động, chứ không để ai bị bỏ lại phía sau vì thiếu kỹ năng công nghệ.