Trong y học khẩn cấp, việc tìm đúng nhóm máu kịp thời là một trong những thách thức lớn nhất, và Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) liên tục cảnh báo về tình trạng thiếu hụt nguồn cung cấp máu trên toàn cầu.
Tuy nhiên, với những sự phát triển mới đây về một loại máu nhân tạo của Nhật Bản, rào cản này có lẽ sẽ dần được loại bỏ. Loại máu nhân tạo này không chứa các dấu hiệu đặc hiệu dùng để xác định khả năng tương thích (như nhóm máu A, B, AB hoặc O), do đó có thể truyền an toàn cho bất kỳ bệnh nhân nào mà không cần thử nghiệm chéo phức tạp và tốn thời gian.
Đại học Y khoa Nara của Nhật Bản dự kiến sẽ bắt đầu thử nghiệm lâm sàng trong năm nay để kiểm tra khả năng tái sử dụng máu hiến tặng đã hết hạn sử dụng (thường bị loại bỏ) bằng cách biến chúng thành tế bào hồng cầu nhân tạo.
Nếu các thử nghiệm này thành công, Nhật Bản có thể trở thành quốc gia tiên phong triển khai máu nhân tạo vào các hệ thống y tế thực tế sớm nhất là vào năm 2030.
Một nghiên cứu đột phá từ Nhật Bản đang mở ra kỷ nguyên mới cho y học khẩn cấp và giải quyết thách thức thiếu máu toàn cầu. Các nhà khoa học nước này vừa phát triển thành công một loại máu nhân tạo phổ quát, có thể sử dụng cho mọi nhóm máu và đặc biệt, có khả năng lưu trữ ở nhiệt độ phòng mà không cần làm lạnh.
Cơ chế hoạt động và lợi ích vượt trội
Giáo sư Hiromi Sakai tại Đại học Y khoa Nara là người tiên phong trong dự án đầy tham vọng này. Nhóm nghiên cứu đã phát triển sản phẩm bằng cách chiết xuất hemoglobin (thành phần mang oxy của tế bào hồng cầu) từ máu của người hiến tặng đã qua đời.
Sau đó, hemoglobin được bao bọc trong các bong bóng siêu nhỏ làm từ chất béo, mô phỏng cấu trúc của các tế bào hồng cầu tự nhiên. Lớp vỏ bảo vệ này giúp hemoglobin lưu thông an toàn khắp cơ thể mà không gây ra phản ứng miễn dịch, đồng thời loại bỏ nguy cơ lây nhiễm virus hoặc các tác nhân gây bệnh khác.
Giáo sư Sakai chia sẻ với tờ The Japan Times : "Khi cần truyền máu gấp, phải mất một thời gian trước khi bắt đầu truyền máu vì cần phải kiểm tra nhóm máu của bệnh nhân. Với tế bào hồng cầu nhân tạo, không cần phải lo lắng về nhóm máu, do đó, quy trình truyền máu có thể được thực hiện nhanh chóng". Việc loại bỏ tế bào và các bộ phận kích thích miễn dịch khác trong quá trình sản xuất giúp giảm thiểu tối đa nguy cơ phản ứng miễn dịch hoặc lây nhiễm.
Máu nhân tạo không chỉ giải quyết vấn đề tương thích nhóm máu mà còn có thời hạn sử dụng lâu hơn rất nhiều so với máu người hiến tặng. Trong khi máu truyền thống chỉ có thể sử dụng được khoảng 42 ngày và phải bảo quản lạnh liên tục, loại máu tổng hợp này có thể được bảo quản trong nhiều năm ở nhiệt độ phòng (lên đến hai năm) và thậm chí lâu hơn trong tủ lạnh (năm năm).
Điều này đặc biệt hữu ích ở những vùng sâu vùng xa, khu vực chịu ảnh hưởng thiên tai hoặc trong các hoạt động quân sự, nơi điều kiện lưu trữ lạnh thường hạn chế.
Trong khi máu truyền thống phải được sử dụng trong vòng vài tuần và bảo quản lạnh thì loại máu tổng hợp này có thể được bảo quản trong nhiều năm ở nhiệt độ phòng. Sáng kiến này có thể biến đổi dịch vụ chăm sóc khẩn cấp ở các vùng xa xôi, thảm họa và khu vực quân sự bằng cách truyền máu an toàn, không có vi-rút.
Triển vọng và những bước tiến lâm sàng
Công nghệ này vẫn đang trong giai đoạn thử nghiệm lâm sàng, nhưng kết quả ban đầu rất khả quan. Các thử nghiệm trên người đã bắt đầu từ năm 2022, cho thấy những người tình nguyện khỏe mạnh có thể tiếp nhận máu nhân tạo một cách an toàn, không có tác dụng phụ nghiêm trọng đáng kể. Theo báo cáo của Tokyo Weekender , thử nghiệm hiện đang kiểm tra liều lượng lớn hơn (từ 100 đến 400 ml) để đánh giá mức độ hiệu quả và an toàn chi tiết hơn.
Nếu các thử nghiệm này tiếp tục cho kết quả tích cực, loại máu nhân tạo này có thể được ứng dụng rộng rãi trong các bệnh viện và trung tâm cấp cứu vào khoảng năm 2030, đặc biệt là ở những nơi khó khăn trong việc lưu trữ hoặc tìm kiếm máu truyền thống.
Song song với nhóm của Giáo sư Sakai, Giáo sư Teruyuki Komatsu thuộc Khoa Khoa học và Kỹ thuật của Đại học Chuo cũng đang nghiên cứu phát triển các chất mang oxy nhân tạo khác, sử dụng hemoglobin được bao bọc bởi albumin để ổn định huyết áp và điều trị các tình trạng như xuất huyết và đột quỵ. Các nghiên cứu trên động vật của ông đã cho thấy kết quả đầy hứa hẹn, và hiện đang háo hức chuyển sang thử nghiệm trên người.
Nếu thành công, máu nhân tạo của Nhật Bản không chỉ giảm bớt gánh nặng cho các ngân hàng máu mà còn đảm bảo việc truyền máu cứu người được thực hiện nhanh chóng, an toàn và hiệu quả hơn, bất kể nhóm máu hay cơ sở hạ tầng y tế. Đây là một bước tiến vĩ đại, mang lại hy vọng về một tương lai nơi không ai phải mất mạng vì thiếu máu.