"Vệt dốc" trên sao Hỏa được tàu thăm dò Mars Reconnaissance Orbiter của NASA phát hiện vào năm 2017. Trước đây, các nhà khoa học cho rằng những đặc điểm lớn, đổi màu này có thể là dấu hiệu của nước chảy. (Ảnh: NASA/JPL-Caltech/Đại học Arizona)
Những vệt sáng này, lần đầu tiên được phát hiện chạy dọc theo vách đá và thành hố trên sao Hỏa bởi sứ mệnh Viking của NASA vào năm 1976, từ lâu các nhà khoa học đã cho rằng chúng hình thành do dòng nước cổ xưa chảy qua bề mặt hành tinh hiện đã khô cằn này. Nhưng một thuật toán AI được đào tạo về quan sát vệt dốc đã tiết lộ một nguồn gốc khác cho các vệt, có khả năng được hình thành từ gió và bụi , không phải nước.
Những phát hiện này vừa được công bố trên tạp chí Nature Communications , có thể có ý nghĩa quan trọng đối với nơi con người chọn để khám phá Sao Hỏa và những nơi họ tìm kiếm bằng chứng về sự sống cổ đại.
Đồng tác giả nghiên cứu Adomas Valantinas, nhà khoa học hành tinh tại Đại học Brown, cho biết, các đường gân sẫm màu hơn so với mặt đất xung quanh sao Hỏa và kéo dài hàng trăm mét xuống dốc. Các đặc điểm tồn tại ngắn hơn này được gọi là các đường dốc định kỳ (RSL) và thường xuyên xuất hiện trong thời gian ấm hơn của sao Hỏa.
Điều này khiến một số nhà khoa học hành tinh cho rằng sự biến động nhiệt độ theo mùa có thể khiến băng hoặc các tầng ngậm nước đóng băng tan chảy, hoặc không khí ẩm ngưng tụ, khiến các dòng nước mặn nhỏ giọt xuống các miệng núi lửa của hành tinh. Nếu điều này là đúng, nó sẽ khiến các khu vực này trở nên đặc biệt quan trọng đối với các sứ mệnh sao Hỏa trong tương lai.
Để điều tra vấn đề này, các nhà khoa học đứng sau nghiên cứu đã đào tạo một thuật toán học máy về các lần phát hiện vệt sáng đã được xác nhận trước khi quét qua 86.000 hình ảnh vệ tinh để tạo ra bản đồ gồm 500.000 đặc điểm vệt sáng.
Sử dụng bản đồ, các nhà khoa học phát hiện ra rằng các vệt này có khả năng hình thành nhiều nhất ở những nơi có tốc độ gió và bụi lắng đọng cao, cho thấy chúng xuất phát từ các lớp bụi mịn trượt xuống từ các sườn dốc.
Nếu các phát hiện của nghiên cứu này là đúng, chúng có thể đóng vai trò là hướng dẫn để sàng lọc giữa các đầu mối hữu ích của sao Hỏa và các thông tin sai lệch.