Năm 2020, khi đại dịch Covid-19 bùng phát, cố vấn thương mại Nhà Trắng Peter Navarro đã gọi điện cho Andy Warlick, Giám đốc điều hành hãng dệt may Parkdale Mills, với một yêu cầu khẩn cấp. Mỹ cần hàng triệu chiếc khẩu trang và Navarro muốn Parkdale sản xuất chúng.
Parkdale có một nhà máy lớn ở Nam Carolina. Công ty đã nhanh chóng triển khai kế hoạch sản xuất 600 triệu khẩu trang y tế. Thành tích này từng được ca ngợi là minh chứng cho tầm quan trọng chiến lược của chuỗi cung ứng dệt may nội địa Mỹ.
Tuy nhiên, bước sang nhiệm kỳ 2 của Tổng thống Donald Trump, ngành dệt may Mỹ bị gạt ra ngoài các ưu tiên chính sách của ông. Chính quyền ông Trump tiếp tục ưu tiên bảo hộ các lĩnh vực như thép, nhôm, chất bán dẫn và dược phẩm, trong khi ngành dệt may vốn từng đóng vai trò chủ lực bị đánh giá là “lỗi thời”.
Cuối tháng 4, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent phát biểu: “Chúng ta không nhất thiết phải có một ngành công nghiệp dệt may bùng nổ. Chúng ta cần ngành sản xuất chính xác và đưa ngành đó trở lại”.
Những bình luận đó đã gây ra phản ứng dữ dội từ ngành dệt may của Mỹ, vốn đang suy yếu trước quá trình toàn cầu hóa nhanh chóng và đang tìm kiếm bảo hộ thương mại lớn hơn trước vải nhập khẩu giá rẻ từ Trung Quốc.
Trong ba thập kỷ qua, ngành dệt may Mỹ suy giảm mạnh do xu hướng toàn cầu hóa, tự động hóa và chính sách thương mại tự do. Từ 1,5 triệu lao động vào những năm 1990, ngành hiện chỉ còn khoảng 470.000 việc làm. Mỹ cho rằng chính sách trợ cấp không công bằng của Trung Quốc và vi phạm sở hữu trí tuệ khiến ngành dệt may của nước này không thể cạnh tranh.
Nguồn: Văn phòng Dệt may (OTEXA) thuộc Bộ Thương mại Mỹ.
Dù là nước xuất khẩu dệt may lớn thứ hai thế giới, Mỹ vẫn bị Trung Quốc bỏ xa với kim ngạch gấp 6 lần. Chỉ trong 2 năm qua, 28 nhà máy dệt may của Mỹ đã đóng cửa.
Trong khi phần lớn ngành dệt may Mỹ ủng hộ chiến lược bảo hộ thương mại của ông Trump, họ vẫn kêu gọi chính quyền miễn trừ thuế 10% với hàng hóa từ Trung Mỹ – nơi phần lớn vải Mỹ được gửi đến để gia công rồi quay lại thị trường nội địa. Các doanh nghiệp cũng kêu gọi áp thuế cao hơn đối với hàng dệt may nhập từ Trung Quốc.
Parkdale Mills là một trong những hãng sản xuất sợi lớn nhất nước Mỹ. Công ty cho biết họ đã ứng dụng công nghệ tiên tiến để tăng năng suất, song vẫn phải đóng cửa nhiều nhà máy do chi phí năng lượng tăng cao và cạnh tranh gay gắt từ nước ngoài. Các nhà máy khác như Greenwood Mills, chuyên cung ứng vải cho quân đội và ngành ô tô, cũng phải nỗ lực duy trì hoạt động.
Tuy nhiên, theo nhiều chuyên gia, ngành may mặc Mỹ khó có thể quay trở lại quy mô lớn do chi phí nhân công tại châu Á thấp hơn nhiều. Dù có đầu tư công nghệ, các khâu như cắt may vẫn chưa thể tự động hóa hoàn toàn.
Ông Trump cũng tuyên bố ưu tiên các ngành như máy tính, xe tăng và vi mạch. “Tôi không hướng tới việc sản xuất áo thun hay tất. Những thứ đó có thể sản xuất tốt ở nơi khác”, ông nói.
Hiệp hội May mặc và Giày dép Mỹ cho rằng việc kỳ vọng sản xuất hàng may mặc giá rẻ tại Mỹ là thiếu thực tế. Dù người tiêu dùng nói muốn mua sản phẩm “Made in USA”, phần lớn vẫn không sẵn sàng trả giá cao hơn.
Trong bối cảnh đó, các nhà hoạch định chính sách Mỹ đối mặt với bài toán khó. Đó là làm sao bảo vệ một số ngành chiến lược trong khi nhiều ngành truyền thống như dệt may đang dần mai một.
Dù vậy, một số lãnh đạo địa phương như Thống đốc Nam Carolina, Henry McMaster, vẫn tin rằng ngành dệt may đổi mới có thể đóng góp vào nền kinh tế tương lai của bang, bên cạnh các ngành hàng không, ô tô và công nghệ cao.
Tham khảo: NYT, WSJ