“Ánh sáng chói lòa như hàng ngàn ánh đèn nhấp nháy” - đó là ký ức đầu tiên hiện về trong tâm trí Toshiko Tanaka mỗi khi nhớ lại sáng ngày 6/8 cách đây tròn 80 năm, thời khắc quả bom nguyên tử đầu tiên của nhân loại trút xuống Hiroshima.
Sáng 6/8/1945, chiếc máy bay ném bom B-29 Superfortress mang tên Enola Gay đã thả “Little Boy” xuống thành phố Hiroshima, Nhật Bản. Chỉ ba ngày sau, quả bom thứ hai - “Fat Man” - tiếp tục giáng xuống Nagasaki. Hai vụ ném bom đã dẫn tới việc Nhật Bản tuyên bố đầu hàng, khép lại Thế chiến II vào ngày 2/9/1945.
Đến cuối năm ấy, khoảng 210.000 người đã thiệt mạng. Nhiều người đã chết ngay trong biển lửa, phần còn lại gục ngã dần vì phơi nhiễm phóng xạ. Những đứa trẻ chưa kịp sinh ra, những cơ thể mang dị tật, ung thư và nỗi đau kéo dài suốt hàng chục năm… tất cả vẫn là vết thương chưa lành trong ký ức của những người sống sót.
Hiroshima
Sau khi Little Boy san phẳng Hiroshima, một tòa nhà đá năm tầng gần tâm chấn vẫn đứng vững giữa biển đổ nát. Dù toàn bộ mái và cửa sổ bị thổi bay, phần khung thép hình vòm của tòa nhà vẫn trụ lại. Khi ấy, đây là Hội trường Xúc tiến Công nghiệp Tỉnh Hiroshima. Tất cả những người bên trong đều "bốc hơi", nhưng công trình này vẫn tồn tại như một biểu tượng cho sức bền của thành phố. Ngày nay, mái vòm tro thép ấy là một phần của Đài tưởng niệm Hòa bình Hiroshima.
Tàn tích Hội trường Xúc tiến Công nghiệp Tỉnh Hiroshima sau vụ thả bom (Nguồn: U.S. Army/Hiroshima Peace Memorial Museum)
Tàn tích Hội trường Xúc tiến Công nghiệp Tỉnh Hiroshima sau vụ thả bom (Nguồn: U.S. Army/Hiroshima Peace Memorial Museum)
Toà nhà giờ là một phần của Đài tưởng niệm Hòa bình Hiroshima (Oilstreet/Wikipedia)
Vụ nổ nguyên tử và cơn bão lửa sau đó đã phá hủy hoặc làm hư hại khoảng 60.000 tòa nhà, tương đương hai phần ba toàn bộ kiến trúc thành phố Hiroshima. Một bức ảnh trinh sát do không quân Mỹ chụp cho thấy rõ sự thay đổi kinh hoàng trước và sau khi chiếc Enola Gay bay qua.
Sự thay đổi của Hiroshima sau quả bom (Nguồn: Museum of World War II)
Ba năm sau, Hiroshima vẫn chỉ là một vùng đất hoang tàn với những khung sắt vặn xoắn và đống gạch vụn cháy đen. Nhưng sự sống đã đang dần trở lại với thành phố. Trong bức ảnh chụp năm 1948, những tòa nhà nhỏ bắt đầu mọc lên giữa tàn tích.
Một bức ảnh chụp lại Hiroshima vào năm 1948 (Nguồn: AFP/Getty Images)
Ngày nay, Hiroshima là một đô thị sầm uất với 1,2 triệu dân, gấp gần 3,5 lần dân số 350.000 người vào năm 1945. Sau thảm họa, con số ấy từng rơi xuống chỉ còn khoảng 83.000.
Thành phố Hiroshima ngày nay (Nguồn: Carl Court/Getty Images)
Nagasaki
So với Hiroshima, Nagasaki chịu ít thiệt hại tổng thể hơn, phần lớn nhờ vào địa hình đồi núi và cấu trúc đô thị phân tán. Tuy vậy, khi quả bom nguyên tử Fat Boy phát nổ trên bầu trời thành phố, khoảng 14.000 công trình kiến trúc - tương đương 27% tổng số tòa nhà - vẫn bị san phẳng. Khi tất cả đã qua đi, chỉ còn 12% công trình tại thủ phủ khu vực này còn nguyên vẹn.
Nagasaki trước và sau khi bị ném bom (Nguồn: U.S. National Archives)
Đến năm 1948, ba năm sau vụ ném bom nguyên tử, Nagasaki vẫn phục hồi một cách chậm chạp. Những công trình tạm bợ bắt đầu xuất hiện từ năm 1946, nhưng quá trình tái thiết toàn diện chỉ thực sự khởi động sau khi Luật Tái thiết Thành phố Văn hóa Quốc tế Nagasaki được thông qua vào năm 1949.
Nagasaki vào năm 1948 (Nguồn: U.S. National Archives)
Trong khung cảnh hoang tàn ấy, những thân cây cháy đen với cành lá trơ trụi vẫn đứng chơ vơ gần Cổng Torii linh thiêng - biểu tượng tâm linh kỳ diệu còn nguyên vẹn sau sức ép khủng khiếp của quả bom.
Cổng Torii vẫn đứng sừng sững giữa đống đổ nát (Nguồn: U.S. National Archives)
Ngày nay, Nagasaki là nơi sinh sống của gần 400.000 người, tăng đáng kể so với con số ước tính khoảng 263.000 vào 80 năm trước.
Nagasaki ngày nay (Nguồn: Getty Images)
Nguồn: CBS News