Ngày 2/9 vừa qua, CEO Elon Musk của Tesla đã khiến giới đầu tư bất ngờ khi khẳng định 80% giá trị tương lai của Tesla sẽ đến từ robot hình người Optimus, chứ không phải xe điện, sản phẩm vốn gắn liền với tên tuổi ông suốt hơn một thập kỷ qua.
Tuyên bố này, cùng với bản "Master Plan, Part IV" mới công bố, cho thấy một sự dịch chuyển chiến lược rõ rệt: từ việc coi xe điện là sản phẩm cốt lõi sang xem chúng như một "bước đệm" để phát triển trí tuệ nhân tạo vật lý (physical AI) và robotics.
Quyết định này không chỉ là một sự thay đổi chiến lược mà còn là một ván cược lớn có thể định hình lại tương lai của công ty và cả nền kinh tế toàn cầu.
Chuyển mình
Tỷ phú Elon Musk không phải người xa lạ với trí tuệ nhân tạo. Hơn 15 năm qua, Tesla đã âm thầm huấn luyện các hệ thống AI cho xe tự lái, thu thập hàng tỷ km dữ liệu từ hàng triệu xe. Bước sang 2025, Musk muốn chuyển năng lực này sang một "nền tảng phần cứng" mới: robot hình người Optimus.
Theo ông chủ Tesla, Optimus được thiết kế để đảm nhận những công việc lặp đi lặp lại, nguy hiểm trong nhà máy, trước khi mở rộng sang lĩnh vực dịch vụ và tiêu dùng. Nếu thành công, Elon Musk tin rằng thị trường này có thể mang lại hơn 10 nghìn tỷ USD doanh thu dài hạn.
Trong "Kế hoạch tổng thể, Phần IV" mới được công bố, Tesla đã nhấn mạnh tầm nhìn về "sự phong phú bền vững" được tạo ra bởi AI và tự động hóa. Mục tiêu là sử dụng robot để thực hiện các công việc lặp đi lặp lại, nguy hiểm và nhàm chán, giải phóng con người để tập trung vào các nhiệm vụ sáng tạo hơn.
Sự chuyển dịch này diễn ra trong bối cảnh thị trường xe điện toàn cầu chững lại. Doanh số Tesla tại EU giảm 40% trong tháng 7/2025, toàn cầu giảm 13% nửa đầu năm. Nếu xu hướng tiếp diễn, đây sẽ là năm thứ hai liên tiếp công ty chứng kiến doanh số suy giảm.
Ngoài ra, ngành xe điện đang bước vào giai đoạn cạnh tranh khốc liệt về giá, đặc biệt từ các hãng Trung Quốc như BYD, khiến biên lợi nhuận của Tesla bị thu hẹp. Trong khi đó, lĩnh vực robot hình người còn non trẻ, dư địa tăng trưởng lớn, hứa hẹn mang lại biên lợi nhuận cao hơn nếu chiếm lĩnh sớm.
Sản phẩm Optimus, robot hình người của Tesla, được giới thiệu lần đầu vào năm 2021 với hy vọng sẽ trở thành một công cụ đa năng. Musk đặt mục tiêu sản xuất 5.000 robot vào năm 2025 và tham vọng đạt mốc 1 triệu đơn vị vào năm 2029.
Tham vọng là vậy, nhưng hành trình của Optimus đầy chông gai. Từ khi ra mắt năm 2021, dự án liên tục gặp hoài nghi từ giới phân tích, bao gồm những khó khăn về kỹ thuật, sự ra đi của giám đốc dự án Milan Kovac và đặc biệt là thiếu nguyên liệu đất hiếm cho chiến tranh thương mại Mỹ-Trung.
Ví dụ điển hình nhất là khó khăn kỹ thuật khi động cơ khớp của Optimus quá nhiệt, pin chưa đủ thời lượng, linh kiện bàn tay và cánh tay chậm hoàn thiện. Thế rồi việc người dẫn dắt dự án Milan Kovac rời Tesla hồi tháng 6/2025 càng khiến tình hình phức tạp hơn.
Dù Musk đặt mục tiêu sản xuất hàng nghìn robot năm 2025, nguồn tin trong chuỗi cung ứng cho biết con số thực tế có thể chỉ vài trăm.
Bên cạnh đó, Tesla không phải người duy nhất nhắm đến thị trường robot hình người. Theo Morgan Stanley, lĩnh vực này có thể đạt 5.000 tỷ USD vào 2050, với 1 tỷ robot đang hoạt động. Những đối thủ đáng gờm hiện nay trên thị trường phải kể đến Figure AI, startup Mỹ được Jeff Bezos, Microsoft, Nvidia rót vốn, định giá gần 40 tỷ USD.
Ngoài ra, một cái tên khác là K-Scale Labs đã phát triển robot giá 9.000 USD, rẻ hơn một nửa mức dự kiến của Optimus.
Đặc biệt, Trung Quốc đang nổi lên như một cường quốc trong lĩnh vực này. Với doanh số robot công nghiệp tăng gấp đôi từ năm 2017 đến năm 2024, từ 150.000 lên khoảng 300.000 chiếc, các công ty Trung Quốc đang tăng tốc thương mại hóa robot hình người, tạo ra một áp lực cạnh tranh đáng kể.
"Elon Musk không phải là người duy nhất nhìn thấy tương lai tươi sáng của robot và AI vật lý", Kevin Cook, chuyên gia từ Zacks Investment Research, nhận định.
Chiến lược "đặt cược" vào Optimus có thể giúp Tesla thoát khỏi cuộc chiến giá khốc liệt của ngành xe điện và mở ra một lĩnh vực kinh doanh mới đầy tiềm năng. Tuy nhiên, rủi ro cũng không nhỏ: công nghệ chưa hoàn thiện, chi phí R&D cao, thời gian thương mại hóa kéo dài, và sự cạnh tranh khốc liệt có thể khiến Tesla mất lợi thế nếu chậm chân.
Tương lai của Tesla, theo Musk, sẽ không chỉ lăn bánh trên bốn bánh xe mà sẽ… biết đi bằng hai chân. Nhưng liệu "người máy" của ông có thể bước vững trên con đường thương mại hóa – hay sẽ chỉ là một giấc mơ tốn kém? Liệu Optimus có thể vượt qua những khó khăn hiện tại để trở thành trụ cột giá trị mới của Tesla, hay sẽ chỉ là một dự án đầy tham vọng khác bị chôn vùi trong những thách thức kỹ thuật và sự cạnh tranh khốc liệt?
Câu trả lời sẽ định hình không chỉ vận mệnh Tesla, mà còn cả ngành công nghiệp robot trong những thập kỷ tới.
*Nguồn: Fortune, BI