Từ năm 2025, thủ đô Kabul của Afghanistan đang đối mặt với một cuộc khủng hoảng nước nghiêm trọng, có nguy cơ trở thành thủ đô hiện đại đầu tiên trên thế giới cạn kiệt nguồn nước ngầm. Theo báo cáo của tổ chức nhân đạo Mercy Corps, tình trạng này là hệ quả của nhiều yếu tố như biến đổi khí hậu, tăng trưởng dân số, đô thị hóa nhanh chóng và quản lý tài nguyên nước kém hiệu quả.
Nhiều yếu tố về môi trường và con người đang gây ra tình trạng thiếu nước ở Kabul. (Ảnh:Getty)
Cạn kiệt nguồn nước ngầm
Kabul có khoảng 5 đến 6 triệu dân, chủ yếu phụ thuộc vào nguồn nước ngầm để sinh hoạt. Tuy nhiên, việc khai thác nước ngầm vượt quá khả năng tái tạo tự nhiên, với mức khai thác vượt mức tái tạo khoảng 44 triệu mét khối mỗi năm. Điều này dẫn đến mực nước ngầm giảm sâu, với một số khu vực đã giảm khoảng 30 mét trong vòng một thập kỷ qua. Hiện nay, khoảng một nửa số giếng nước ở Kabul đã cạn kiệt, khiến người dân phải mua nước sạch từ các nguồn bên ngoài.
Một cư dân Kabul đã chia sẻ với tờ The Guardian vào tháng 6 rằng, hiện không còn nước giếng chất lượng tốt nữa. Tuần trước, một cư dân khác cũng cho biết với CNN rằng gia đình họ không biết sẽ sống sót thế nào nếu tình hình tiếp tục trở nên tồi tệ hơn.
Báo cáo mới nhất, dựa trên nghiên cứu của Liên Hợp Quốc (LHQ), cảnh báo rằng nguồn nước ngầm ở Kabul có nguy cơ cạn kiệt vào năm 2030.
Công nhân đang dọn dẹp sông Kabul. Con sông chính của Kabul đã ngày càng bị ô nhiễm trong vài năm qua và hiện đang được nạo vét.
Chuyên gia về an ninh nước Mohammed Mahmoud cho rằng tình trạng này cho thấy Kabul đang đối mặt với cuộc khủng hoảng nước ngày càng trầm trọng. Ông cũng cảnh báo rằng việc sụt giảm mực nước ngầm nghiêm trọng sẽ khiến người dân phải chi một phần lớn thu nhập để mua nước sạch.
Tình trạng thiếu nước sạch đã kéo dài nhiều thập kỷ, nhưng nó đã trở nên nghiêm trọng hơn kể từ khi Taliban trở lại nắm quyền vào tháng 8/2021. Sự thay đổi chính trị này dẫn đến sự giảm sút nguồn tài trợ quốc tế, vốn là nguồn hỗ trợ quan trọng cho các dự án cung cấp nước và cơ sở hạ tầng trong suốt hai thập kỷ qua. Sau khi quân đội Mỹ và các đồng minh rút khỏi Afghanistan, các dự án nhân đạo cũng bị gián đoạn, khiến tình hình ngày càng thêm trầm trọng.
Nguy cơ nhân đạo nghiêm trọng
Báo cáo từ Mercy Corps cảnh báo rằng nếu không có những thay đổi trên quy mô lớn đối với cơ chế quản lý nước của Kabul, thành phố này có thể phải đối mặt với một thảm họa nhân đạo chưa từng có trong thập kỷ tới, và thậm chí có thể xảy ra sớm hơn.
Các chuyên gia cho rằng cần phải cải thiện ngay lập tức cơ sở hạ tầng cấp nước, đồng thời xây dựng các chính sách quản lý nước bền vững để đối phó với tình trạng cạn kiệt nguồn tài nguyên quý giá này.
Tình trạng thiếu nước ở Kabul không chỉ là một vấn đề về tài nguyên thiên nhiên mà còn là một thách thức lớn về mặt nhân đạo. Nếu cuộc khủng hoảng này không được giải quyết kịp thời, nó có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng, ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng và kéo theo những cuộc di cư quy mô lớn. Việc đầu tư vào cơ sở hạ tầng và quản lý nước hiệu quả là một điều cần thiết để bảo vệ cuộc sống của hàng triệu người dân Kabul.
Vấn đề toàn cầu
Thiếu nước đã trở thành một vấn đề toàn cầu, ảnh hưởng đến nhiều khu vực trên thế giới. Tài nguyên nước đang ngày càng cạn kiệt trong những thập kỷ gần đây, với sự gia tăng tần suất và mức độ nghiêm trọng của hạn hán do các yếu tố môi trường như biến đổi khí hậu, cùng với các yếu tố con người như tăng trưởng dân số, làm tăng nhu cầu về nước.
Một nghiên cứu công bố năm 2016 trên tạp chí Scientific Reports cho thấy từ những năm 1900 đến 2000, số người phải đối mặt với tình trạng khan hiếm nước đã tăng từ 240 triệu lên 3,8 tỷ người, tương đương từ 14% lên 58% dân số toàn cầu. Các khu vực đặc biệt có nguy cơ thiếu nước cao bao gồm Bắc Phi, Trung Đông và Nam Á.
"Những gì đang diễn ra ở Kabul phản ánh một xu hướng rộng lớn hơn mà chúng ta đang thấy ở các khu vực trên thế giới chịu áp lực nước, đặc biệt là ở Trung Đông và Bắc Phi," chuyên gia Mahmoud cho biết. "Việc khai thác quá mức nước ngầm đang diễn ra rộng rãi tại nhiều nơi trong khu vực, khiến tốc độ bổ sung nước ngầm không theo kịp với tốc độ khai thác. Biến đổi khí hậu cũng đang làm giảm và thay đổi lượng mưa, điều này không chỉ hạn chế khả năng tạo ra nước ngọt và bổ sung nước ngầm mà còn làm tăng tần suất và mức độ nghiêm trọng của hạn hán."
Năm 2018, Cape Town - thủ đô của Nam Phi - gần như cạn kiệt nước trong một đợt hạn hán, và chỉ suýt nữa thì phải khóa vòi nước nhờ các biện pháp hạn chế nước nghiêm ngặt và chiến dịch tiết kiệm nước. Tình hình thậm chí còn tồi tệ hơn đối với thành phố Chennai của Ấn Độ vào năm 2019, khi cả bốn hồ chứa nước chính của thành phố đều cạn kiệt, hạn chế nghiêm trọng nguồn cung cấp nước và đẩy thành phố vào khủng hoảng.
Báo cáo mới nhất chỉ ra rằng Kabul đang đứng trước nguy cơ trở thành thủ đô hiện đại đầu tiên cạn kiệt nước. Tuy nhiên, đây không phải là thành phố lớn đầu tiên phải đối mặt với mối đe dọa này, và nếu nhìn vào xu hướng hiện tại, đây chắc chắn sẽ không phải là thành phố cuối cùng.