Chikungunya lây lan toàn cầu
Tính đến ngày 6/8, Trung Quốc đã ghi nhận hơn 7.000 ca nhiễm virus Chikungunya, một loại virus lây truyền qua muỗi. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), loại virus này gây sốt và đau khớp nghiêm trọng, ngoài ra còn có thể gây đau đầu, đau cơ, sưng khớp hoặc phát ban. Các triệu chứng thường xuất hiện sau 3 đến 7 ngày kể từ khi bị muỗi mang virus đốt.
Ảnh: Reuters
Tâm của đợt bùng phát dịch là thành phố Phật Sơn (Foshan), thuộc tỉnh Quảng Đông. Giới chức y tế cho biết dịch bệnh đã lan sang Hồng Kông, Ma Cao và tỉnh Hồ Nam, cách tâm dịch hơn 600km về phía bắc.
Theo The New York Times, đợt bùng phát lần này là lớn nhất tại Trung Quốc kể từ khi virus Chikungunya lần đầu xuất hiện ở nước này vào năm 2008. Hiện chưa có phương pháp điều trị đặc hiệu cho virus này, tuy nhiên đã có vắc xin phòng bệnh và được khuyến cáo sử dụng với người đến vùng có dịch.
Tuy nhiên, theo người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc, ông Guo Jiakun, cho biết: “Tình hình hiện tại có thể phòng ngừa, điều trị và kiểm soát được.”
Nhằm ngăn chặn dịch bệnh lây lan, các nhà chức trách đã sử dụng máy bay không người lái (drone) và thuốc diệt muỗi, tiến hành kiểm tra tại từng hộ dân và có biện pháp xử phạt nếu phát hiện nước tù đọng, đồng thời xịt thuốc chống muỗi cho nhân viên văn phòng trước khi họ bước vào toà nhà, theo The New York Times.
Ảnh: The Washington Post
Ngày 1/8, Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC) đã đưa ra cảnh báo du lịch cấp độ 2 đối với Trung Quốc, kêu gọi người dân “tăng cường các biện pháp phòng ngừa” khi tới khu vực này. CDC Mỹ cũng đưa ra cảnh báo tương tự cho các ổ dịch khác tại Bolivia, Kenya, Madagascar, Mauritius, Mayotte, Réunion, Somalia và Sri Lanka.
Tại Mỹ, không ghi nhận ca nhiễm Chikungunya nào kể từ năm 2019. CDC khuyến cáo người dân có thể tự bảo vệ bằng cách tránh bị muỗi đốt, như sử dụng thuốc chống muỗi, mặc áo dài tay và quần dài, ở trong nơi có điều hoà hoặc có lưới chắn muỗi ở cửa sổ và cửa ra vào.
Theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh châu Âu (ECDC), virus Chikungunya đã khiến 240.000 người nhiễm và 90 người tử vong trên toàn cầu trong năm 2025, ghi nhận tại 16 quốc gia.
Chikungunya là gì?
Virus Chikungunya được truyền sang người thông qua 2 loài muỗi: Aedes aegypti (thường được gọi là muỗi sốt vàng da hoặc muỗi sốt xuất huyết) và Aedes albopictus, hay còn gọi là muỗi vằn châu Á.
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), các ổ dịch lớn và các ca bệnh rải rác chủ yếu xuất hiện tại châu Mỹ, châu Á và châu Phi, trong khi châu Âu thỉnh thoảng ghi nhận những đợt bùng phát nhỏ.
Ảnh: VCG/VCG via Getty
Kể từ năm 2004, dịch bệnh đã trở nên phổ biến và thường xuyên hơn, một phần do virus thích nghi di truyền tốt hơn, và quá trình lây truyền thường tiếp diễn ở những quốc gia mà phần lớn dân số chưa từng nhiễm bệnh.
Cơ quan Bảo vệ Môi trường Mỹ (EPA) cho rằng, số lượng muỗi đang gia tăng và việc này liên quan trực tiếp đến biến đổi khí hậu. Bên cạnh Chikungunya, các bệnh nguy hiểm khác do muỗi truyền gồm sốt xuất huyết (dengue), Zika và sốt vàng da.
EPA cảnh báo: "Các nghiên cứu cho thấy nhiệt độ cao hơn do biến đổi khí hậu có thể tăng tốc độ phát triển của muỗi, tăng tần suất đốt và rút ngắn thời gian ủ bệnh của virus trong cơ thể muỗi."
Theo các cơ quan y tế, virus Chikungunya không lây trực tiếp từ người sang người hay truyền qua ho, hắt hơi hay tiếp xúc thông thường. Tuy nhiên, virus có thể lây sang muỗi khi chúng đốt người bị nhiễm bệnh và muỗi nhiễm bệnh sau đó sẽ truyền virus cho người khác.
Nguy cơ lây lan cao nhất là trong tuần đầu tiên kể từ khi người bệnh xuất hiện triệu chứng, theo Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC). Ngoài ra, virus cũng có thể lây lan thông qua truyền máu, tiếp xúc với máu nhiễm bệnh hoặc lấy máu từ người bệnh.
Phòng ngừa thế nào?
CDC cho biết, sốt cao và đau khớp dữ dội là hai triệu chứng đặc trưng, thường khởi phát từ 3 đến 7 ngày sau khi bị muỗi nhiễm bệnh đốt. Các triệu chứng khác có thể bao gồm: đau đầu, đau cơ, khớp sưng hoặc phát ban.
Do triệu chứng tương đồng, Chikungunya thường bị chẩn đoán nhầm với sốt xuất huyết hoặc Zika, theo WHO.
Mặc dù hiếm khi gây tử vong và phần lớn bệnh nhân sẽ hồi phục sau khoảng 1 tuần. Trẻ sơ sinh, người già, người có bệnh nền như cao huyết áp, tiểu đường hoặc tim mạch là những đối tượng có nguy cơ gặp biến chứng nặng.
Đáng lo ngại, cơn đau khớp do virus này gây ra có thể kéo dài và làm suy giảm khả năng vận động. Bác sĩ Peter Chin-Hong, chuyên gia bệnh truyền nhiễm tại Đại học California, San Francisco, nhận định: "Đau khớp và viêm khớp do Chikungunya có thể khiến người bệnh mất khả năng lao động trong nhiều tuần, thậm chí nhiều tháng hoặc nhiều năm."
Hiện chưa có phương pháp điều trị đặc hiệu đối với bệnh Chikungunya. Tại Mỹ, đã có hai loại vắc xin được cấp phép, với loại đầu tiên được phê duyệt từ năm 2023. Tuy nhiên, Trung Quốc hiện chưa có vắc xin. Thay vào đó, Trung Quốc đang áp dụng các biện pháp được phát triển trong đại dịch COVID-19 như biện pháp cách ly và yêu cầu các bệnh viện báo cáo ca bệnh trong vòng 24 giờ.
CDC khuyến cáo người dân nên chủ động phòng ngừa muỗi đốt, bao gồm việc sử dụng thuốc chống muỗi, mặc quần áo dài tay và sống trong không gian kín có điều hòa hoặc lưới chắn muỗi.
Tiêm phòng vắc xin được khuyến nghị đối với những người chuẩn bị đến vùng có dịch, và cũng có thể được xem xét với người sinh sống dài hạn tại khu vực có nguy cơ lây nhiễm cao. Việc phát triển vắc xin là một bước tiến quan trọng, nhưng vấn đề then chốt là triển khai tiêm chủng tại những nơi cần thiết nhất.