Đột phá nhân lực đường sắt
Phó Thủ tướng Lê Thành Long vừa ký Quyết định số 2230/QĐ-TTg (ngày 9/10/2025), phê duyệt Đề án đào tạo, phát triển nguồn nhân lực đường sắt Việt Nam đến năm 2035, định hướng đến năm 2045. Đây là bước đi chiến lược nhằm hình thành lực lượng nhân sự chất lượng cao, sẵn sàng cho kỷ nguyên đường sắt tốc độ cao và công nghiệp đường sắt tự chủ, mở đường cho quá trình hiện đại hóa hạ tầng giao thông quốc gia.
Đề án hướng tới xây dựng đội ngũ nhân lực đồng bộ, chuyên môn sâu, kỹ năng nghề nghiệp và năng lực công nghệ cao, đủ khả năng tham gia vào các dự án đường sắt tốc độ cao, đường sắt quốc gia điện khí hóa và đường sắt đô thị. Theo đó, Việt Nam sẽ từng bước tiếp nhận, làm chủ công nghệ, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, thúc đẩy phát triển công nghiệp đường sắt hiện đại và bền vững.
Theo Đề án, trong 5 năm đầu (giai đoạn 2025-2030), ngành đường sắt đặt mục tiêu đào tạo tối thiểu 35.000 nhân lực, tập trung phục vụ các dự án trọng điểm như đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam và hệ thống đường sắt đô thị .
Từ 2025-2030, ngành đường sắt đặt mục tiêu đào tạo tối thiểu 35.000 nhân lực, tập trung phục vụ đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam và đường sắt đô thị. Ảnh minh họa: Xinhua.
Cơ cấu đào tạo bao gồm: Sau đại học khoảng 1.000 người (trong đó 80 tiến sĩ, 920 thạc sĩ, gồm 210 giảng viên); Đại học khoảng 14.000 người; Cao đẳng 11.000 người; Trung cấp 9.000 người.
Theo chuyên ngành, kỹ thuật xây dựng công trình đường sắt chiếm 4.700 người, kỹ thuật xây dựng 16.300 người, thông tin - tín hiệu đường sắt 3.700 người, đầu máy - toa xe 1.700 người, và 6.000 người trong khai thác vận tải đường sắt. Ngoài ra, 5.000 nhân lực vận hành, khai thác và bảo trì đường sắt đô thị , 1.500 người trong lĩnh vực kinh tế xây dựng - vận tải, cùng 1.500 cán bộ, giảng viên cũng được đào tạo, bồi dưỡng chuyên sâu.
Bước sang giai đoạn 2031-2035, quy mô đào tạo tăng gấp đôi, hướng tới 70.000 nhân lực mới, nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển nhanh của hệ thống đường sắt quốc gia. Trong đó, sau đại học cần 2.000 người; đại học 18.000 người; cao đẳng 30.000 người; Trung cấp: 20.000 người.
Đặc biệt, ít nhất 40.000 người sẽ được bồi dưỡng nghiệp vụ vận hành, khai thác và bảo trì cho các tuyến đường sắt khác nhau. Cụ thể cần 13.800 người cho tuyến tốc độ cao, 5.000 người cho tuyến quốc gia và 21.200 người cho các tuyến đô thị.
Đến năm 2035, Việt Nam cần 5.000 nhân sự cho tuyến đường sắt quốc gia. Ảnh: VNR.
Tổng cộng, đến năm 2035 Việt Nam sẽ có hơn 100.000 nhân lực mới được đào tạo và bồi dưỡng, tạo nền tảng cho quá trình hiện đại hóa toàn diện ngành đường sắt.
Tăng cường đào tạo, làm chủ công nghệ
Đề án nêu rõ, sau năm 2035, Việt Nam tiếp tục đào tạo bổ sung nhân lực chất lượng cao và xây dựng các trung tâm đào tạo - chuyển giao công nghệ đường sắt hiện đại, mang tầm khu vực. Các trung tâm này sẽ trở thành đầu mối nghiên cứu, đổi mới sáng tạo và chuyển giao công nghệ, giúp Việt Nam bước vào giai đoạn tự chủ hoàn toàn về công nghệ đường sắt.
Để đạt mục tiêu, Đề án đề ra 6 nhóm giải pháp chiến lược gồm: Hoàn thiện thể chế, chính sách phát triển nguồn nhân lực; Tăng cường năng lực các cơ sở đào tạo, nghiên cứu chuyên ngành đường sắt; Đào tạo theo chuẩn quốc tế, chú trọng kỹ năng thực hành và chuyển giao công nghệ; Phát triển nhân lực nghiên cứu, làm chủ công nghệ và công nghiệp đường sắt; Đẩy mạnh hợp tác quốc tế trong đào tạo, nghiên cứu, chuyển giao kỹ thuật; Đa dạng hóa nguồn vốn, khuyến khích hợp tác công - tư trong phát triển nhân lực đường sắt.
Mô phỏng hình ảnh đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam. Ảnh: AI.
Theo PGS.TS Nguyễn Hồng Thái - Phó Chủ tịch Hội Vận tải Đường sắt Việt Nam - dự án đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam là trụ cột của chiến lược công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, với tổng mức đầu tư hơn 67 tỷ USD, chiều dài 1.540 km từ Hà Nội đến TPHCM, tốc độ thiết kế 350 km/h.
Ông Thái cho biết, dự án được định hướng sử dụng chủ yếu vốn đầu tư công, giảm phụ thuộc nước ngoài, đồng thời mở ra cơ hội để doanh nghiệp Việt Nam tham gia thị trường xây lắp trị giá hơn 33 tỷ USD. Tuy nhiên, thách thức lớn nhất là năng lực phối hợp đa ngành - từ quy hoạch, khoa học công nghệ đến đào tạo nguồn nhân lực.
“Đường sắt tốc độ cao không chỉ là phép thử năng lực thi công, mà còn là bài kiểm tra về khả năng làm chủ công nghệ của Việt Nam. Nếu tận dụng tốt cơ hội này, chúng ta hoàn toàn có thể nội địa hóa ngành công nghiệp đường sắt , tiến tới tự chủ trong thiết kế, xây dựng và vận hành,” ông Thái nhấn mạnh.
Với Đề án phát triển nhân lực đến năm 2035, tầm nhìn 2045, các chuyên gia cho rằng Việt Nam đang đặt con người làm trọng tâm cho kỷ nguyên đường sắt tốc độ cao. Đây không chỉ là chiến lược đào tạo, mà còn là cam kết về tự chủ công nghệ , kỹ thuật và tri thức - nền tảng quan trọng để Việt Nam bứt phá trong tương lai giao thông hiện đại.