Phán quyết của Tòa án Tối cao bang Massachusetts (Mỹ) - công bố hôm 6/10 - dựa trên căn cứ về việc Harvard thiếu trách nhiệm trong việc quản lý và bảo vệ thi thể hiến tặng, dẫn đến việc một cựu quản lý nhà xác đánh cắp và buôn bán bộ phận cơ thể trên chợ đen.
Phán quyết này đã đảo ngược quyết định trước đó của tòa cấp dưới vốn cho rằng Harvard được miễn trừ trách nhiệm pháp lý theo Luật Hiến tặng cơ thể thống nhất của bang Massachusetts. Chánh án Scott L. Kafker nhận định, các nguyên đơn đã đưa ra đủ bằng chứng cho thấy Harvard không hành động thiện chí và vi phạm nghĩa vụ pháp lý trong việc đảm bảo "đối xử nhân đạo và tôn trọng đối với thi thể hiến tặng".
"Harvard có nghĩa vụ pháp lý phải bảo đảm việc xử lý và chôn cất thi thể hiến tặng một cách trang trọng. Nhà trường đã thất bại trong việc này - như chính Harvard thừa nhận", Chánh án Kafker nêu trong phán quyết.
Theo hồ sơ vụ án, Cedric Lodge - cựu quản lý nhà xác của trường Y Harvard, từ năm 2018 - 2023 đã cắt rời, đánh cắp và bán các bộ phận cơ thể người, bao gồm đầu, não, da, xương và nội tạng… từ thi thể được hiến tặng cho mục đích nghiên cứu. Ông ta bị cáo buộc đã vận chuyển các bộ phận này từ cơ sở của Harvard ở Boston tới nhà riêng ở bang New Hampshire, nơi Lodge và vợ bán lại cho các đối tượng buôn người và nhà sưu tầm qua mạng.
Một trong các bằng chứng được công bố cho thấy Lodge từng bán 2 khuôn mặt người với giá 600 USD, và giao dịch qua PayPal với các ghi chú theo từng bộ phận cơ thể, thể hiện tính chất rùng rợn của vụ việc. Tổng cộng, các đối tượng liên quan đã thực hiện 39 khoản thanh toán trị giá hơn 37.000 USD.
Khuôn viên trường Y Harvard (Ảnh: harvard.edu)
Harvard hiện đối mặt với 12 vụ kiện từ 47 thân nhân người hiến xác, cáo buộc trường thiếu kiểm soát an ninh tại nhà xác, phớt lờ khuyến cáo của Hiệp hội Giải phẫu học Mỹ và không phát hiện hành vi sai phạm kéo dài trong nhiều năm.
Bên cạnh Lodge, tòa án cũng tuyên ông Mark F. Cicchetti - Giám đốc chương trình hiến tặng cơ thể của trường Y Harvard - có thể bị truy cứu trách nhiệm dân sự vì thiếu giám sát.
Phía trường Y Harvard đã ra thông cáo, gọi hành vi của Lodge là "ghê tởm và hoàn toàn trái ngược với giá trị, chuẩn mực đạo đức và kỳ vọng của nhà trường cũng như các gia đình hiến tặng". Lodge đã bị sa thải năm 2023 và nhận tội vận chuyển hàng hóa bị đánh cắp qua biên giới bang hồi tháng 5 năm nay.
Theo luật liên bang, tội danh này có thể khiến ông ta lãnh án tới 10 năm tù giam và phạt tiền 250.000 USD.
Vụ việc chấn động này không chỉ là một bê bối nghiêm trọng làm tổn hại danh tiếng của một trong những trường đại học hàng đầu thế giới mà còn đặt ra câu hỏi lớn về đạo đức và trách nhiệm trong việc quản lý nguồn thi thể phục vụ nghiên cứu y học tại Mỹ - một lĩnh vực vốn được coi là thiêng liêng và đòi hỏi sự tôn trọng tuyệt đối đối với người hiến tặng.