Bộ Xây dựng vừa đề xuất đổi tên tuyến "đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam" thành "đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam". Tuyến đường cũng được đề nghị rút ngắn chiều dài khoảng 4 km so với ban đầu, còn khoảng 1.541 km.
Đây là một trong những nội dung quan trọng trong Tờ trình về điều chỉnh Quy hoạch mạng lưới đường sắt thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến 2050, vừa được Bộ Xây dựng trình Thủ tướng xem xét, phê duyệt.
Theo tờ trình, Bộ Xây dựng cho biết, Quy hoạch mạng lưới đường sắt được phê duyệt năm 2021 đã đóng vai trò quan trọng trong định hướng phát triển hạ tầng giao thông quốc gia. Tuy nhiên, đến nay, việc cập nhật quy hoạch mạng lưới đường sắt giai đoạn 2021-2030 (tầm nhìn đến 2050) là cần thiết nhằm cập nhật các chỉ tiêu tăng trưởng GDP, quy mô dân số, định hướng phát triển không gian quốc gia, tổ chức hành chính mới và các quy hoạch ngành liên quan.
Từ kết quả rà soát, Bộ Xây dựng đề xuất điều chỉnh quy mô và lộ trình đầu tư của một số tuyến đường sắt quốc gia quan trọng, đáng chú ý là 2 tuyến đường sắt quốc gia trọng điểm là tuyến tốc độ cao Bắc - Nam và Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng.
Đối với tuyến Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng, Bộ đề xuất đầu tư toàn tuyến trước năm 2030 với tổng chiều dài khoảng 391 km, kết nối tới cảng cửa ngõ quốc tế Lạch Huyện (Hải Phòng) và các bến cảng lớn như Nam Đồ Sơn, Đình Vũ, qua đó hình thành hành lang vận tải hàng hóa chiến lược khu vực phía Bắc.
Đồng thời, Bộ cũng kiến nghị đầu tư sớm đoạn Vinh - Nha Trang trước năm 2030, thay vì sau mốc này như kế hoạch cũ.
Bộ Xây dựng kiến nghị đầu tư sớm đoạn Vinh - Nha Trang trước năm 2030, thay vì sau mốc này như kế hoạch cũ.
Bên cạnh hai trục chính, Bộ Xây dựng cũng kiến nghị bổ sung và điều chỉnh nhiều tuyến đường sắt có tính kết nối quốc tế và vùng động lực, như tuyến Hà Nội - Quảng Ninh (132 km) kết nối với sân bay quốc tế Gia Bình và các tuyến ven biển; tuyến Hà Nội - Đồng Đăng (156 km) được kiến nghị phấn đấu đầu tư trước năm 2030; tuyến Hải Phòng - Hạ Long - Móng Cái (187 km) được đề xuất đẩy tiến độ đầu tư lên trước 2030 nhằm tăng năng lực kết nối với Trung Quốc.
Tuyến Vũng Áng - Mụ Giạ (Quảng Bình) cũng được điều chỉnh chiều dài lên 105 km, hướng tới tăng cường liên kết vận tải Việt Nam - Lào. Trong khi đó, tuyến TP.HCM - Lộc Ninh dài 128 km được quy hoạch đường đôi khổ tiêu chuẩn 1.435 mm, sẵn sàng cho liên vận quốc tế với Campuchia.
Đối với các tuyến kết nối cảng biển và vùng kinh tế trọng điểm, Bộ Xây dựng kiến nghị nâng cấp và mở rộng hàng loạt tuyến như: Kép - Hạ Long - Cái Lân (126 km), tận dụng hạ tầng tuyến Lim - Phả Lại hiện có; Nam Định - Thái Bình - Hải Phòng (64 km) với đường đôi khổ 1.435 mm; Biên Hòa - Vũng Tàu mở rộng phạm vi từ ga An Bình đến Vũng Tàu, chiều dài 132 km, quy hoạch đường đôi tiêu chuẩn.
Ngoài ra, với các tuyến vùng và nội địa, Bộ đề xuất điều chỉnh tiến độ đầu tư sớm hơn, gồm các tuyến Tháp Chàm - Đà Lạt (trước 2030), TP.HCM - Cần Thơ - Cà Mau, cùng tuyến kết nối Tây Nguyên - Đà Nẵng - Bình Phước, nhằm đồng bộ với tiến độ phát triển hạ tầng giao thông chiến lược quốc gia.
Đáng chú ý, tuyến vành đai phía Đông Hà Nội được rút ngắn còn 31 km, thống nhất khổ ray 1.435 mm; trong khi tuyến Thủ Thiêm - Long Thành được chuyển từ đường sắt quốc gia sang đường sắt đô thị, phù hợp với định hướng phát triển mạng lưới giao thông đô thị TP.HCM trong tương lai.
Tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam có tổng vốn đầu tư 67 tỷ USD, điểm đầu tại ga Ngọc Hồi (Hà Nội) và điểm cuối tại ga Thủ Thiêm (TP. HCM).
Toàn tuyến được đầu tư khổ đôi 1.435 mm với tốc độ thiết kế 350 km/h, tải trọng 22,5 tấn/trục; có 23 ga hành khách, 5 ga hàng hóa; vận chuyển hành khách, đáp ứng yêu cầu lưỡng dụng phục vụ quốc phòng, an ninh, có thể vận tải hàng hóa khi cần thiết. Dự án này dự kiến khởi công vào năm 2027.