Phát hiện sinh vật cổ đại gây chấn động trong lòng đất băng giá
Trong một hầm quân sự bị bỏ hoang từ thời Chiến tranh Lạnh, nằm sâu hơn 100m dưới lòng đất Alaska, nhóm nghiên cứu do tiến sĩ Tristan Caro, chuyên gia vi sinh vật học và địa hóa học thuộc Đại học Colorado Boulder (Mỹ), đã phát hiện những mẫu đất chứa vi sinh vật cổ đại. Chúng được cho là bị đóng băng từ kỷ băng hà cuối cùng hơn 40.000 năm trước.
Đường hầm băng vĩnh cửu ở gần Fairbanks, Alaska. (Ảnh: Tristan Caro)
Các mẫu đất này được mang về phòng thí nghiệm, đặt trong điều kiện ấm dần lên, từ 3,8 đến 12,2°C, tương đương nhiệt độ mùa hè ở Alaska. Trong những tuần đầu, mọi thứ vẫn im lìm, không dấu hiệu sự sống. Nhưng rồi sau gần nửa năm, điều kỳ lạ xảy ra: những tế bào nhỏ bé ấy bắt đầu chuyển động, tiêu thụ chất hữu cơ và giải phóng khí carbon dioxide.
"Chúng tôi nhận ra đây không phải là mẫu vật chết," tiến sĩ Caro nói với Science Alert. "Chúng vẫn sống chỉ là ngủ rất lâu. Và khi điều kiện phù hợp, chúng lập tức hoạt động trở lại."
Sự hồi sinh khiến giới khoa học vừa kinh ngạc, vừa lo sợ
Việc chứng kiến các vi sinh vật cổ đại "sống lại" sau hàng chục nghìn năm là minh chứng cho sức sống bền bỉ đáng kinh ngạc của tự nhiên. Nhưng đi kèm với niềm phấn khích ấy là nỗi lo ngày càng rõ rệt: điều gì sẽ xảy ra khi băng vĩnh cửu, lớp băng đang che giữ hàng tỷ sinh vật cổ như vậy tan chảy dưới tác động của biến đổi khí hậu?
Các mẫu đất này được mang về phòng thí nghiệm, đặt trong điều kiện ấm dần lên, từ 3,8 đến 12,2°C. (Ảnh: Tristan Caro)
Theo các nhà khoa học, những sinh vật cổ đại này có thể từng bị "khóa chặt" hàng chục nghìn năm dưới lớp băng dày, nhưng khi được "thức dậy", những vi sinh vật này sẽ bắt đầu phân hủy chất hữu cơ, thải ra khí nhà kính như methane và CO₂, góp phần làm Trái Đất nóng lên nhanh hơn. Live Science ví hiện tượng này như một vòng luẩn quẩn đáng sợ: băng tan khiến vi sinh vật sống lại, vi sinh vật lại khiến băng tan nhanh hơn.
Điều này giống như mở khóa một kho chứa carbon khổng lồ từng bị phong ấn trong kỷ băng hà. Nếu lượng khí nhà kính này được giải phóng ào ạt, những nỗ lực giảm phát thải của con người có thể bị lu mờ bởi chính sự hồi sinh từ lòng đất băng giá.
Cánh cửa thời gian và hiểm họa tiềm tàng
Những mẫu đất tại Alaska được xem như cánh cửa mở ra thế giới cổ đại của Trái Đất nơi từng là mái nhà của hàng triệu loài vi sinh vật trong kỷ băng hà. Việc nghiên cứu chúng không chỉ giúp con người hiểu thêm về giới hạn sinh tồn, mà còn gợi mở hy vọng tìm kiếm sự sống trên các hành tinh lạnh giá như Sao Hỏa.
Những mẫu đất tại Alaska được xem như cánh cửa mở ra thế giới cổ đại của Trái Đất. (Ảnh: Brandt Meixell/USGS)
Song, đi kèm cơ hội là rủi ro khó lường. Không ai biết chắc những vi sinh vật cổ này mang trong mình đặc tính sinh học gì hay liệu chúng có thể gây hại cho hệ sinh thái hiện nay hay không. Một số chuyên gia cảnh báo rằng việc băng tan không kiểm soát có thể "giải phóng" những dạng sống mà con người chưa từng tiếp xúc.
Tiến sĩ Caro thừa nhận: "Chúng ta đang nhìn thấy bằng chứng rằng mọi thứ từng bị chôn vùi trong băng giá đều có thể quay trở lại. Câu hỏi là, liệu chúng ta đã sẵn sàng cho điều đó hay chưa?"
Bên trong Cơ sở nghiên cứu đường hầm băng vĩnh cửu ở Alaska. (Ảnh: Mario Tama)
Phát hiện sinh vật cổ đại ở Alaska một lần nữa cho thấy: sự sống, dù nhỏ bé đến đâu, cũng luôn tìm được cách tồn tại. Nhưng nếu con người không kiểm soát được tốc độ nóng lên toàn cầu, thì chính những sinh vật cổ đại từ kỷ băng hà có thể trở thành mảnh ghép tiếp theo trong chuỗi biến động khiến hành tinh của chúng ta thay đổi vĩnh viễn.
Những gì đang diễn ra dưới lòng đất Alaska giống như một lời nhắc của tự nhiên: có những cánh cửa, một khi mở ra, không dễ gì khép lại. Và đôi khi, thứ hồi sinh không chỉ là sự sống mà còn là ký ức nguyên sơ của Trái Đất từ hàng vạn năm trước.