Khi ông Donald Trump đắc cử, ông R.K. Sivasubramaniam – chủ một doanh nghiệp xuất khẩu may mặc ở Ấn Độ – từng tin rằng vị tổng thống mới của Mỹ sẽ giúp thúc đẩy hoạt động kinh doanh của mình. Ông đã mạnh dạn đầu tư với hy vọng vào một giai đoạn tăng trưởng mới. Nhưng chưa đầy một năm sau, mọi thứ đã đảo lộn.
Mức thuế nhập khẩu 50% mà chính quyền ông Trump áp lên hàng hóa Ấn Độ từ tháng 8 đã giáng đòn mạnh vào ngành xuất khẩu dệt may của nước này, đồng thời làm lung lay niềm tin vào thị trường Mỹ.
Nhà máy Raft Garments của Sivasubramaniam ở miền Nam Ấn Độ, vốn luôn nhộn nhịp tiếng máy khâu, nay hoạt động cầm chừng. Giờ làm bị cắt giảm, thu nhập công nhân kéo theo đó cũng lao dốc. Nếu khách hàng Mỹ chuyển sang mua hàng từ các quốc gia khác, một nửa doanh số tại nhà máy có thể “bốc hơi”.
Khoảng nửa triệu sản phẩm may sẵn đang chất đống trong kho, chờ xuất khẩu nhưng bị đình trệ vì tranh cãi ai sẽ chịu phần thuế mới. Khách hàng Mỹ yêu cầu giảm giá 16–20%, song ông Sivasubramaniam từ chối. “Chúng tôi không thể giảm sâu đến vậy, tổn thất sẽ quá lớn. Nếu tình hình kéo dài thêm một tháng nữa, chúng tôi không thể tiếp tục duy trì việc làm cho công nhân”, ông nói.
Tác động rõ rệt nhất được ghi nhận tại thành phố Tiruppur, bang Tamil Nadu. Đây được mệnh danh là “thủ phủ dệt may và xuất khẩu đô la” của nền kinh tế lớn thứ 2 BRICS. Năm tài chính vừa qua, thành phố này xuất khẩu 5 tỷ USD hàng may mặc, trong đó 40% sang Mỹ.
Tuy nhiên, theo các doanh nghiệp địa phương, đơn hàng từ Mỹ gần như không còn. “Khoảng 80% lượng đơn hàng Mỹ đã biến mất”, ông Ramesh Jebaraj, Giám đốc công ty Trinity Tex, cho biết. Năm ngoái, doanh nghiệp này sản xuất 100.000 sản phẩm, nhưng nay chỉ được 20%. Ông buộc phải tìm khách hàng mới ở Israel và UAE. “Nhiều nhà máy lớn tại Tiruppur đã phải đóng cửa bớt phân xưởng”, ông nói.
Alexander John – Giám đốc công ty NC John Garments, nhà cung cấp của Walt Disney – mô tả đây là “tình huống tồi tệ nhất mà một doanh nghiệp có thể gặp phải”. Với các đơn hàng Mỹ bị đóng băng hoàn toàn, ông buộc phải cắt ca làm, sa thải công nhân. Dù tìm kiếm cơ hội từ những bạn hàng khác, ông thừa nhận “không thị trường nào có thể thay thế Mỹ”
Thủ hiến bang Tamil Nadu, ông M.K. Stalin, cảnh báo khoảng 3 triệu việc làm có nguy cơ mất đi tại “vành đai dệt may” của bang. Tình trạng này rất đáng lo ngại trong bối cảnh Ấn Độ đang chật vật tạo việc làm có thu nhập ổn định cho người trẻ.
Trong năm tài chính kết thúc vào tháng 3/2025, Mỹ là thị trường lớn nhất của hàng dệt may Ấn Độ, chiếm gần 29% trong tổng kim ngạch xuất khẩu khoảng 38 tỷ USD.
Hiện các doanh nghiệp vẫn đang duy trì sản xuất bằng cách chấp nhận giảm giá sâu 20–25% để giữ chân khách hàng Mỹ, theo ông N. Thirukkumaran, Tổng thư ký Hiệp hội Xuất khẩu Tiruppur. “Đây chỉ là giải pháp tạm thời. Chúng tôi cần sự hỗ trợ từ chính phủ”, ông nói.
Tại nhà máy RRK Cotton ở Palladam, cách Tiruppur khoảng 10 km, các xưởng may hoạt động lặng lẽ hơn thường lệ. Ông R. Rajkumar – chủ doanh nghiệp và cũng từng là một thợ may khởi nghiệp từ con số 0 – đã phải đóng 2 nhà máy và cho công nhân nghỉ phép không lương. “Không ai có thể lường trước được kịch bản này”, ông chia sẻ.
Ông hiện vẫn duy trì 3 nhà máy sản xuất đơn hàng cho châu Âu, đồng thời xuất một phần hàng sang Mỹ với mức chiết khấu lớn. Tuy nhiên, ông lo ngại chu kỳ đơn hàng tiếp theo sẽ bị gián đoạn nếu khách Mỹ chuyển sang đặt hàng từ Việt Nam hoặc Bangladesh.
“Chúng tôi bất lực”, ông Kumar Duraiswamy, Giám đốc điều hành công ty Eastern Global Clothing, nói. “Công nhân của tôi không hiểu chiến tranh thương mại là gì, hay vì sao việc Ấn Độ mua dầu Nga lại ảnh hưởng đến bữa ăn của họ”.
Một công nhân thêu 38 tuổi, anh N. Karthick Raja, nói: “Nếu mất việc, tôi không biết sẽ làm gì tiếp theo. Nước Mỹ gần như đã bỏ rơi chúng tôi”.
Trước sức ép thuế quan, nhiều nhà xuất khẩu Ấn Độ đang chuyển hướng sang châu Âu. Một doanh nghiệp ở Mumbai cho biết họ đang ưu tiên ký hợp đồng mới với các khách hàng EU, và kỳ vọng hiệp định thương mại tự do (FTA) giữa 2 bên sớm được ký kết, giúp tăng xuất khẩu.
EU hiện là đối tác thương mại hàng hóa lớn nhất của Ấn Độ, với kim ngạch 2 chiều đạt 137,5 tỷ USD trong năm tài chính kết thúc tháng 3/2024, tăng gần 90% trong thập kỷ qua.
Các nhà xuất khẩu đang đầu tư nâng cấp nhà xưởng để đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe của EU về hóa chất, nhãn mác và nguồn cung bền vững, theo ông Rahul Mehta, cố vấn cao cấp của Hiệp hội Sản xuất Hàng may mặc Ấn Độ. “Doanh nghiệp Ấn Độ cần giảm phụ thuộc vào thị trường Mỹ”, ông nhấn mạnh.
Ông Vijay Kumar Agarwal – Chủ tịch Creative Group có trụ sở tại Mumbai – cho biết 89% doanh thu xuất khẩu của công ty đến từ Mỹ. “Nếu thuế quan vẫn kéo dài, chúng tôi có thể mất 6.000–7.000 trong tổng số 15.000 lao động”, ông nói, đồng thời cho biết công ty đang xem xét chuyển một phần sản xuất sang Oman hoặc Bangladesh trong 6 tháng tới.
Tham khảo: Reuters, France24