Theo AP, tài liệu này được soạn thảo với sự tham gia của cả Washington và Moskva, trong đó nhiều điều khoản được đánh giá là có lợi cho Nga. Các đề xuất bao gồm yêu cầu Ukraine nhượng một phần lãnh thổ, không gia nhập NATO cùng một số điều kiện khác.
Tổng thống Mỹ Donald Trump, Tổng thống Ukraine Volodimir Zelensky, Tổng thống Nga Putin. Ảnh: BBC
Dưới đây là toàn văn đề xuất của ông Trump:
1, Khẳng định chủ quyền của Ukraine.
2, Nga, Ukraine và châu Âu sẽ ký một thỏa thuận không tấn công toàn diện. Mọi bất đồng của 30 năm qua sẽ được xem là đã giải quyết.
3, Nga cam kết không tấn công các nước láng giềng và NATO cam kết không mở rộng thêm.
4, Mỹ sẽ làm trung gian để Nga và NATO đối thoại, nhằm giải quyết các vấn đề an ninh, tạo điều kiện giảm leo thang và thúc đẩy hợp tác, phát triển kinh tế tương lai.
5, Ukraine sẽ nhận được các bảo đảm an ninh đáng tin cậy.
6, Lực lượng vũ trang Ukraine sẽ giới hạn ở mức 600.000 quân.
7, Ukraine sửa hiến pháp để cam kết không gia nhập NATO; NATO cũng đưa quy định vào điều lệ rằng Ukraine sẽ không được kết nạp trong tương lai.
8, NATO đồng ý không triển khai quân tại Ukraine.
9, Máy bay chiến đấu châu Âu sẽ được bố trí tại Ba Lan.
10, Bảo đảm an ninh của Mỹ:
- Mỹ sẽ nhận thù lao cho việc bảo đảm;
- Nếu Ukraine tấn công Nga, bảo đảm sẽ bị hủy;
- Nếu Nga tấn công Ukraine, ngoài phản ứng quân sự phối hợp mạnh mẽ, toàn bộ lệnh trừng phạt toàn cầu sẽ được khôi phục, mọi sự công nhận lãnh thổ mới và lợi ích trong thỏa thuận sẽ bị thu hồi;
- Nếu Ukraine phóng tên lửa vào Moscow hoặc St. Petersburg mà không có lý do chính đáng, bảo đảm sẽ mất hiệu lực.
11, Ukraine đủ điều kiện gia nhập EU và sẽ được tiếp cận ưu tiên ngắn hạn thị trường châu Âu trong thời gian xem xét.
12, Gói hỗ trợ tái thiết Ukraine quy mô lớn, gồm:
- Thành lập Quỹ Phát triển Ukraine, đầu tư vào các ngành tăng trưởng như công nghệ, trung tâm dữ liệu, AI.
- Mỹ hợp tác với Ukraine xây dựng, phát triển, hiện đại hóa và vận hành hạ tầng khí đốt (đường ống, kho chứa…).
- Hợp tác phục hồi các vùng bị ảnh hưởng chiến tranh, bao gồm tái thiết và hiện đại hóa đô thị, khu dân cư.
- Phát triển hạ tầng.
- Khai thác khoáng sản và tài nguyên thiên nhiên.
- Ngân hàng Thế giới lập gói tài chính đặc biệt để đẩy nhanh các nỗ lực này.
13, Nga sẽ được tái hòa nhập vào kinh tế toàn cầu:
- Việc dỡ bỏ trừng phạt sẽ được thảo luận và thống nhất theo từng giai đoạn, từng trường hợp.
- Mỹ ký thỏa thuận hợp tác kinh tế dài hạn với Nga trong các lĩnh vực: năng lượng, tài nguyên, hạ tầng, AI, trung tâm dữ liệu, khai thác kim loại hiếm tại Bắc Cực…
- Nga được mời quay lại G8.
14, Số tài sản Nga bị đóng băng sẽ được sử dụng như sau:
- 100 tỷ USD tài sản bị đóng băng của Nga sẽ được đầu tư vào nỗ lực tái thiết Ukraine do Mỹ dẫn dắt;
- Mỹ nhận 50% lợi nhuận từ khoản đầu tư này;
- Châu Âu sẽ bổ sung thêm 100 tỷ USD vào quỹ tái thiết Ukraine. Tài sản Nga bị đóng băng tại châu Âu sẽ được giải phóng.
- Phần còn lại của tài sản sẽ được đưa vào một quỹ đầu tư chung Mỹ - Nga cho các dự án hợp tác, nhằm tăng lợi ích chung và giảm nguy cơ xung đột.
15, Thành lập nhóm công tác chung Mỹ–Nga về an ninh để giám sát việc tuân thủ thỏa thuận.
16, Nga sẽ đưa chính sách không tấn công châu Âu và Ukraine vào luật.
17, Mỹ và Nga đồng ý gia hạn các hiệp ước về không phổ biến và kiểm soát vũ khí hạt nhân, gồm START I.
18, Ukraine cam kết là quốc gia phi hạt nhân theo Hiệp ước Không phổ biến vũ khí hạt nhân.
19, Nhà máy điện hạt nhân Zaporizhzhia sẽ hoạt động dưới sự giám sát của IAEA; điện sản xuất được chia đều cho Nga và Ukraine theo tỉ lệ 50:50.
20, Hai nước triển khai các chương trình giáo dục nhằm thúc đẩy hiểu biết và khoan dung văn hóa:
- Ukraine sẽ áp dụng quy định của EU về tự do tôn giáo và bảo vệ các nhóm ngôn ngữ thiểu số.
- Hai bên dỡ bỏ mọi biện pháp phân biệt đối xử và bảo đảm quyền của báo chí, giáo dục Ukraine và Nga.
- Tư tưởng và hoạt động tân phát xít bị cấm hoàn toàn.
21, Lãnh thổ:
- Crimea, Luhansk và Donetsk được công nhận trên thực tế là lãnh thổ Nga, bao gồm cả sự công nhận của Mỹ.
- Kherson và Zaporizhzhia được “đóng băng” theo đường tiếp xúc, thực tế là công nhận theo đường ranh hiện tại.
- Nga sẽ trả lại một số khu vực khác ngoài 5 vùng nói trên theo thỏa thuận.
- Quân Ukraine sẽ rút khỏi phần Donetsk mà họ đang kiểm soát; khu vực này trở thành vùng đệm phi quân sự, được công nhận quốc tế là lãnh thổ thuộc Nga. Nga sẽ không đưa quân vào vùng đệm.
22, Sau khi thống nhất các sắp xếp lãnh thổ, Ukraine và Nga cam kết không thay đổi hiện trạng bằng vũ lực; mọi bảo đảm an ninh sẽ vô hiệu nếu một bên vi phạm.
23, Nga không cản trở Ukraine sử dụng sông Dnieper cho các hoạt động thương mại; hai bên đạt thỏa thuận về vận chuyển ngũ cốc tự do qua Biển Đen.
24, Thành lập ủy ban nhân đạo để giải quyết các vấn đề còn tồn đọng:
- Trao đổi tù binh và thi thể theo nguyên tắc “tất cả đổi tất cả”.
- Trả tự do mọi dân thường bị bắt giữ, bao gồm trẻ em.
- Thực hiện chương trình đoàn tụ gia đình.
- Hỗ trợ giảm thiểu đau thương cho nạn nhân chiến tranh.
25, Ukraine sẽ tổ chức bầu cử trong vòng 100 ngày.
26, Tất cả các bên tham gia xung đột được ân xá toàn diện và cam kết không đưa ra khiếu nại hay kiện tụng trong tương lai.
27, Thỏa thuận sẽ có tính ràng buộc pháp lý và do Hội đồng Hòa bình, đứng đầu là Tổng thống Mỹ Donald J. Trump, giám sát và bảo đảm thực thi; vi phạm sẽ bị trừng phạt.
28, Lệnh ngừng bắn có hiệu lực ngay khi các bên đồng ý bản ghi nhớ và rút quân về các điểm đã thống nhất.