Ngày 13/10, Viện Kinh tế tài nguyên và Môi trường TPHCM đã có văn bản gửi Thường trực Ban Bí thư, Thủ tướng Chính phủ, Bộ Nông nghiệp và Môi trường kiến nghị giữ nguyên mô hình Chi nhánh văn phòng đăng ký đất đai như hiện nay.
Theo văn bản này, chính quyền địa phương 2 cấp đang gặp nhiều khó khăn vướng mắc do cán bộ chưa quen các chính sách. Mô hình mới tuy ổn định nhưng vẫn còn nhiều việc cần có thời gian để chuẩn y theo chính sách của các luật liên quan.
Đặc biệt, Luật Đất đai 2024 quy định việc số hóa dữ liệu đất đai và hiện nay các địa phương đang bắt đầu thực hiện thống kê cơ sở dữ liệu trong 90 ngày theo kế hoạch thống nhất giữa Bộ Công an với Bộ Nông nghiệp và Môi trường.
Nếu xóa bỏ Chi nhánh văn phòng đăng ký đất đai kể từ 15/10/2025 để kiện toàn cho chính quyền cấp xã thực hiện một cửa về giải quyết thủ tục đất đai cho người dân sẽ gặp rất nhiều trở ngại.
Viện Kinh tế tài nguyên và Môi trường TPHCM lấy dẫn chứng như tại TPHCM, sau sáp nhập hiện dần hoàn thiện số liệu, dữ liệu địa hành chính, đang phục vụ làm sạch dữ liệu đất đai trong 90 ngày. Đồng thời số hóa dữ liệu đất đai về số lô, số thửa trong cơ sở dữ liệu quốc gia.
Khi cơ sở dữ liệu chưa được số hóa trên không gian mạng hay nói cách khác chưa số hóa dữ liệu quốc gia về đất đai trên VNeID thì việc lùi lại thời gian kết thúc Chi nhánh văn phòng đăng ký đất đai chuyển về chính quyền cấp xã là rất cần thiết, ít nhất là lùi áp dụng ở các thành phố có dữ liệu quá lớn như TPHCM và Hà Nội.
Không chỉ vậy, bản chất các Chi nhánh văn phòng đăng ký đất đai là đơn vị sự nghiệp tự chủ hoàn toàn về kinh phí, nguồn nhân lực thuê ngoài khá nhiều để phục vụ nhu cầu thiết thực của người dân. Vì thế, nếu cấp xã tiếp nhận công việc của Chi nhánh văn phòng đăng ký đất đai sẽ rất khó cho tăng biên chế và nguồn lương chi trả cho bộ máy vốn đang tinh giảm và giảm chi ngân sách.
Viện Kinh tế tài nguyên và Môi trường TPHCM kiến nghị giữ nguyên mô hình Chi nhánh văn phòng đăng ký đất đai như hiện nay.
Do đó, Viện Kinh tế tài nguyên và Môi trường TPHCM kiến nghị xem xét tính khả thi và tiện lợi cho số hóa dữ liệu đất đai nên lùi lại thời gian kết thúc Chi nhánh văn phòng đăng ký đất đai ít nhất là đến sau khi hoàn thành cơ sở dữ liệu quốc gia hay nói cách khác số hóa dữ liệu đất đai.
Khi đó, chính quyền cấp xã vận hành và phục vụ người dân về thủ tục đất đai sẽ thuận tiện hơn rất nhiều. Nếu thực hiện ngay trong tháng 10.2025 sẽ rất khó về hạ tầng thiết bị và dữ liệu đất đai truy xuất kể cả yếu tố con người về chuyên môn sẽ không đáp ứng kịp, từ đó gây phiền toái hơn cho người dân.
Trước đó, Đảng ủy Cục Quản lý đất đai vừa có tờ trình gửi Ban Thường vụ Đảng ủy Bộ Nông nghiệp và Môi trường về việc kiện toàn văn phòng đăng ký đất đai theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp. Theo Cục Quản lý đất đai, hiện 34 tỉnh thành đã thành lập 703 văn phòng đăng ký đất đai trực thuộc Sở Nông nghiệp và Môi trường.
Trong tờ trình, Cục Quản lý đất đai kiến nghị chuyển giao thẩm quyền và chức năng, nhiệm vụ của chi nhánh về cấp xã. Kết thúc hoạt động của các chi nhánh trực thuộc; chuyển giao thẩm quyền và chức năng, nhiệm vụ của chi nhánh theo quy định của pháp luật hiện hành về cấp xã.
Tờ trình của Cục Quản lý đất đai đưa ra 2 phương án. Phương án 1 là UBND cấp xã thành lập đơn vị sự nghiệp công lập cấp xã để tiếp nhận nguyên trạng thẩm quyền và chức năng, nhiệm vụ của chi nhánh theo quy định của pháp luật hiện hành.
Phương án 2 là chuyển giao thẩm quyền cấp giấy chứng nhận, xác nhận thay đổi đối với trường hợp đăng ký biến động thuộc thẩm quyền của chi nhánh cho chủ tịch UBND cấp xã. Căn cứ vào điều kiện thực tế của từng địa phương, chủ tịch UBND cấp xã được ủy quyền cho cơ quan có chức năng quản lý đất đai cấp xã thực hiện thẩm quyền này.
Đảng ủy Cục Quản lý đất đai đánh giá, phương án 2 là lựa chọn phù hợp, có tính khả thi cao, đáp ứng yêu cầu của Chính phủ về tinh gọn tổ chức, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền cho chính quyền cơ sở, bảo đảm nguyên tắc “một cấp, một cơ quan” thống nhất thực hiện nhiệm vụ đăng ký đất đai.