Ngày 13-10, Viện Kinh tế Tài nguyên và Môi trường TP HCM đã có văn bản kiến nghị gửi đến Thủ tướng Chính phủ và Bộ Nông nghiệp - Môi trường, đề xuất giữ nguyên mô hình Văn phòng đăng ký đất đai như hiện nay và áp dụng thuế suất bất động sản để hạn chế đầu cơ.
Theo Viện, trong bối cảnh Luật Đất đai 2024 đang được rà soát, điều chỉnh một số nội dung còn vướng mắc, việc duy trì hệ thống Văn phòng đăng ký đất là cần thiết để bảo đảm tính ổn định trong quá trình thực hiện thủ tục đất đai.
Hiện chính quyền địa phương hai cấp vẫn đang gặp nhiều khó khăn do đội ngũ cán bộ chưa quen với các chính sách và mô hình mới, trong khi công tác số hóa dữ liệu đất đai theo các điều 163-166 của Luật Đất đai 2024 mới chỉ bắt đầu.
Việc thống kê cơ sở dữ liệu đất đai (CSDL) trong 90 ngày qua giữa Bộ Công an và Bộ Nông nghiệp - Môi trường vẫn đang trong giai đoạn hoàn thiện nên thay đổi mô hình ngay lúc này có thể gây xáo trộn.
Một Văn phòng đăng ký đất đai luôn đông kín người ở TPHCM
Theo đánh giá của Viện, hệ thống Văn phòng đăng ký đất hiện nay đang vận hành ổn định, có tính bảo mật cao và năng lực quản lý dữ liệu khá tốt. Đội ngũ viên chức của các văn phòng này đã quen nghiệp vụ, bảo đảm phục vụ người dân hiệu quả.
Nếu thực hiện tờ trình của Bộ Nông nghiệp - Môi trường về việc xóa bỏ Văn phòng đăng ký đất từ ngày 15-10-2025 để giao nhiệm vụ này cho chính quyền cấp xã, sẽ phát sinh nhiều trở ngại, đặc biệt tại các địa phương có quy mô dân cư và khối lượng dữ liệu lớn như TP HCM và Hà Nội.
Viện này cho rằng TP HCM hiện đang tập trung ba nhiệm vụ trọng tâm: hoàn thiện dữ liệu địa hành chính sau sáp nhập, làm sạch dữ liệu đất đai trong 90 ngày, và số hóa thông tin về số lô, số thửa trong cơ sở dữ liệu quốc gia. Khi hạ tầng công nghệ chưa sẵn sàng và nhân sự cấp xã chưa được đào tạo chuyên sâu, việc chuyển giao ngay quyền quản lý đất đai sẽ dễ gây ách tắc, ảnh hưởng đến người dân. Vì vậy, Viện đề xuất lùi thời gian chuyển giao Văn phòng đăng ký đất xuống cấp xã cho đến khi hoàn tất cơ sở dữ liệu quốc gia và triển khai hạ tầng số đồng bộ.
Trước đó, Cục Quản lý đất đai (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) đề xuất chuyển chức năng của các chi nhánh văn phòng đăng ký đất đai về cấp xã, nhằm phù hợp mô hình chính quyền địa phương hai cấp.
Theo tờ trình gửi Bộ Nông nghiệp và Môi trường, cơ quan này cho biết hiện 34 tỉnh, thành trên cả nước đã thành lập 703 văn phòng đăng ký đất đai trực thuộc Sở Nông nghiệp và Môi trường, với tổng cộng 16.683 cán bộ, viên chức và người lao động. Trong đó, lực lượng tại các chi nhánh chiếm gần 12.600 người, đảm nhiệm phần lớn các thủ tục hành chính về đất đai cho người dân và doanh nghiệp.
Để bảo đảm nguyên tắc "một cấp, một đầu mối" trong giải quyết hồ sơ đất đai, Cục Quản lý đất đai kiến nghị tiếp tục duy trì văn phòng đăng ký đất đai trực thuộc Sở Nông nghiệp và Môi trường, chịu trách nhiệm xây dựng, cập nhật và vận hành cơ sở dữ liệu đất đai cấp tỉnh. Song song, cơ quan này đề xuất chuyển chức năng của các chi nhánh về cấp xã, phù hợp với mô hình chính quyền hai cấp theo hai phương án.