Ngày 19/11, MP Materials (Mỹ) cho biết công ty sẽ xây dựng một nhà máy tinh luyện đất hiếm tại Ả Rập Xê Út dưới sự hợp tác với Bộ Quốc phòng Mỹ và Tập đoàn khai khoáng quốc doanh Maaden.
Thông tin được công bố khi Thái tử Ả Rập Xê Út Mohammed bin Salman có chuyến thăm Washington trong tuần này nhằm củng cố quan hệ kinh tế và an ninh giữa 2 nước. Nhân dịp này, Tổng thống Donald Trump tuyên bố Ả Rập Xê Út là đồng minh lớn ngoài NATO của Mỹ.
Theo thỏa thuận, MP và Bộ Quốc phòng Mỹ sẽ lập 1 liên doanh nắm tổng cộng 49% cổ phần tại nhà máy tinh luyện ở Ả Rập Xê Út, trong khi Maaden (Ả Rập Xê Út) sở hữu 51% còn lại.
Cơ sở mới sẽ tinh luyện đất hiếm từ Saudi Arabia và các nguồn khác thành oxit đất hiếm nặng và nhẹ, phục vụ các ứng dụng thương mại lẫn quân sự.
Sản phẩm tinh luyện sẽ được sử dụng trong các ngành sản xuất và quốc phòng của Mỹ, Ả Rập Xê Út, và cung ứng cho các quốc gia đồng minh, MP cho biết.
Các nhà máy xử lý đất hiếm phải phân tách tới 17 nguyên tố – tùy thuộc vào đặc điểm địa chất – vốn có kích thước và trọng lượng nguyên tử gần như tương đồng, khiến việc tách chiết rất phức tạp. Các nguyên tố này phải được xử lý theo thứ tự nhất định, đồng nghĩa Maaden và MP sẽ không thể “chọn lọc” những nguyên tố họ muốn trong quá trình tinh luyện.
Trung Quốc hiện thống trị hoạt động tinh luyện đất hiếm vốn là thành phần thiết yếu trong sản xuất các công nghệ chiến lược. Nước này sử dụng đất hiếm như đòn bẩy trong cuộc chiến thương mại với Mỹ khi liên tục siết xuất khẩu các khoáng sản quan trọng. Điều này buộc Washington sốt sắng tìm kiếm nguồn cung thay thế. Tháng 10, chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump đã ký các thỏa thuận với Australia, Malaysia, Campuchia và Nhật Bản, nhằm tăng cường nguồn cung đất hiếm và các khoáng sản quan trọng khác.
Ngành khai khoáng của Ả Rập Xê Út đang trong giai đoạn phát triển, được coi là trụ cột trong chiến lược “Tầm nhìn 2030” nhằm đa dạng hóa nền kinh tế ngoài dầu mỏ.
Tại Mỹ, MP gặp khó trong việc tìm nguồn cung dysprosi và terbi – hai nguyên tố đất hiếm nặng dùng để sản xuất nam châm cho xe điện, máy bay chiến đấu và nhiều thiết bị khác.
MP đã nỗ lực hoàn thiện quy trình tinh luyện đất hiếm tại California từ năm 2020. Quy trình truyền thống bị coi là tốn kém, gây ô nhiễm và mất thời gian. Rào cản này thúc đẩy giới khoa học tìm kiếm phương pháp hiệu quả hơn.
MP cho biết hãng cũng đang đàm phán để hỗ trợ hoặc hợp tác sản xuất nam châm tại Ả Rập Xê Út. Tháng 7, công ty đã nhận được khoản đầu tư 400 triệu USD từ Bộ Quốc phòng Mỹ.
Theo ước tính của chính phủ Ả Rập Xê Út, mỏ Jabal Sayid – nằm cách thành phố Jeddah khoảng 350 km (về phía đông bắc – chứa trữ lượng đất hiếm có giá trị lớn thứ 4 trên toàn cầu. Mỏ này ước tính chứa 552.000 tấn đất hiếm nặng như dysprosi và terbi, cùng 355.000 tấn đất hiếm nhẹ như neodymi và praseodymi.
Trong phân tích ngày 4/10, nền tảng giao dịch đất hiếm Rare Earth Exchanges cho biết khoảng 78% chương trình vũ khí của Lầu Năm Góc sử dụng các thành phần cần nam châm đất hiếm. Nhu cầu của Bộ Quốc phòng đối với loại nam châm này dự kiến tăng đáng kể, có thể tăng gấp 3 lần vào năm 2030 lên khoảng 10.000 tấn/năm khi quân đội Mỹ nâng cấp và mở rộng năng lực.
Tham khảo: Reuters, Aviationweek