Nền kinh tế Ấn Độ đang đứng trước một bài toán nan giải về việc làm, khi Morgan Stanley cảnh báo rằng nước này cần tăng trưởng tới 12,2% mỗi năm mới có thể giải quyết được khủng hoảng thiếu việc làm và tình trạng sử dụng lao động kém hiệu quả.
Đây là mức tăng trưởng gần như không tưởng, bởi ngay cả trong quý II năm nay, khi kinh tế Ấn Độ đạt 7,8% và vượt dự báo, con số đó vẫn còn rất xa so với mục tiêu để hấp thụ 84 triệu lao động trẻ sẽ gia nhập thị trường trong thập kỷ tới.
Theo báo cáo, tỷ lệ thất nghiệp trong giới trẻ Ấn Độ đã lên tới 17,6% - mức cao nhất khu vực Nam Á. Đồng thời, sự hồi phục của lao động trong lĩnh vực nông nghiệp đã đẩy tỷ trọng việc làm trong nông thôn lên mức cao nhất trong 17 năm. Đây là một tín hiệu không mấy tích cực, cho thấy lực lượng lao động trẻ không tìm thấy công việc phù hợp với kỹ năng, buộc phải quay lại nông nghiệp truyền thống vốn ít mang lại giá trị gia tăng.
Trong khi đó, khái niệm “thiếu việc làm” ở Ấn Độ đặc biệt phức tạp. Chỉ cần làm việc 1 giờ trong tuần, dù không có lương hay chỉ hỗ trợ gia đình, cũng được tính là “có việc làm”. Đằng sau đó là thực trạng phần lớn công việc vẫn nằm trong khu vực phi chính thức, không tận dụng hết năng lực và trình độ học vấn của người lao động.
Với cách tính này, Ấn Độ có nguy cơ rơi vào “bẫy việc làm”, nơi tỷ lệ thất nghiệp có thể không quá cao trên giấy tờ, nhưng thực chất xã hội lại tồn tại một lượng lớn lao động không được khai thác hiệu quả.
Chính phủ Ấn Độ dự báo tăng trưởng năm nay ở mức 6,3% - 6,8%, nhưng con số đó chỉ bằng một nửa so với nhu cầu thực tế để giải quyết khủng hoảng việc làm. Tình hình càng thêm khó khăn khi Mỹ áp thuế 50% lên hàng hóa Ấn Độ và tăng mạnh phí xin visa lao động, đặc biệt là loại H-1B vốn là cơ hội cho giới trẻ nước này tìm việc làm ở nước ngoài.
Ngoài ra, sự trỗi dậy của trí tuệ nhân tạo và tự động hóa có thể bóp nghẹt cơ hội việc làm trong lĩnh vực dịch vụ - vốn là bệ đỡ cho tầng lớp lao động có học vấn của Ấn Độ.
Báo cáo của Morgan Stanley nhấn mạnh rằng nếu không đẩy mạnh đầu tư vào công nghiệp chế tạo tiên tiến, công nghệ và nâng cấp kỹ năng lao động, Ấn Độ sẽ tụt lại phía sau nhu cầu của một xã hội trẻ đang khao khát cơ hội.
Trong khi đó, tình trạng nghèo đói vẫn là rào cản lớn cho tiêu dùng nội địa. Ngân hàng Thế giới (WB) ước tính có khoảng 603 triệu người Ấn Độ sống với mức dưới 3,65 USD/ngày. Khi chuẩn nghèo được nâng lên 4,20 USD, số người được xếp vào diện dễ tổn thương chắc chắn còn cao hơn. Điều này khiến nền kinh tế tỷ dân khó bứt phá nhờ sức mua trong nước, vốn thường là điểm tựa cho tăng trưởng dài hạn.